16
1 Köngüldiki niyetler insan’gha tewedur;
Biraq tilning jawabi Perwerdigarning ilkididur.[a]
2 Insan özining hemme qilghan ishini pak dep biler;
Lékin qelbdiki niyetlerni Perwerdigar tarazigha sélip tartip körer.□ «qelbdiki niyetler» — ibraniy tilida «(ademlerning) rohliri» déyilidu. [c]
3 Niyet qilghan ishliringni Perwerdigargha tapshurghin,
Shundaq qilghanda pilanliring piship chiqar.[d]
4 Perwerdigar barliq mewjudiyetning herbirini melum meqset bilen apiride qilghan;
Hetta yamanlarnimu balayi’apet küni üchün yaratqandur.[e]
5 Tekebburluqqa tolghan köngüllerning herbiri Perwerdigargha yirginchliktur;
Qol tutushup birleshsimu, jazasiz qalmas.□ «qol tutushup birleshsimu,...» — bashqa birxil terjimisi: «shubhisizki,...». [g]
6 Muhebbet-shepqet we heqiqet bilen gunahlar kafaret qilinip yépilar;
Perwerdigardin eyminish ademlerni yamanliqtin xaliy qilar.□ «...gunahlar kafaret qilinip yépilar» — Tewrat dewride, gunahlar qurbanliqlar arqiliq «yépilip kechürüm qilindi» (yeni, «kafaret qilindi»). Injil dewrige kelgendila, gunahlar «élip tashlandi» (mesilen, «Yh.» 1:29).
7 Ademning ishliri Perwerdigarni xursen qilsa,
U hetta düshmenlirinimu uning bilen inaqlashturar.
8 Halal alghan az,
Haram alghan köptin ewzeldur.[i]
9 Insan könglide öz yolini toxtitar;
Emma qedemlirini toghrilaydighan Perwerdigardur.
10 Hetta padishahning lewlirige qaritip epsun oqulsimu,
Uning aghzi toghra hökümdin chetnimes.□ «Hetta padishahning lewlirige qaritip epsun oqulsimu, uning aghzi toghra hökümdin chetnimes» — yene ikki xil terjimisi bar: (1) «Padishahning lewliride Perwerdigarning wehiyi bolsa, uning aghzi toghra hökümdin chetnimes»; (2) «Padishahning lewliri wehiyge qarap sözleydu; uning aghzi toghra hökümdin chetnimesliki kérek».
11 Adil taraza-mizanlar Perwerdigargha xastur;
Taraza tashlirining hemmisini U yasighandur.[k]
12 Padishah rezillik qilsa yirginchliktur,
Chünki text heqqaniyet bilenla mehkem turar.
13 Heqqaniy sözligen lewler padishahlarning xursenlikidur;
Ular durus sözligüchilerni yaxshi körer.
14 Padishahning qehri goya ölümning elchisidur;
Biraq dana kishi uning ghezipini tinchlandurar.[l]
15 Padishahning chirayining nuri kishige jan kirgüzer;
Uning shepqiti waqtida yaghqan «kéyinki yamghur»dur.□ «Uning (padishahning) shepqiti waqtida yaghqan «kéyinki yamghur»dur» — ibraniy tilida: «Uning (padishahning) shepqiti «kéyinki yamghurlar»ni epkelgen buluttur». «Kéyinki yamghurlar» Israilda 3-ayda yéghip, etiyazliq ziraetlerni pishurushtek halqiliq rolni oynaydu. Shunga herbir déhqan «kéyinki yamghur»gha teshnadur, ular uni bek qedirleydu. [~14~]
16 Danaliq élish altun élishtin neqeder ewzeldur;
Yorutulushni tallash kümüshni tallashtin shunche üstündur![~15~]
17 Durus ademning égiz kötürülgen yoli yamanliqtin ayrilishtur;
Öz yoligha éhtiyat qilghan kishi jénini saqlap qalar.
18 Meghrurluq halak bolushtin awwal kéler,
Tekebburluq yiqilishtin awwal kéler.[~16~]
19 Kemter bolup miskinler bilen bardi-keldide bolush,
Tekebburlar bilen haram mal bölüshkendin ewzeldur.
20 Kimki ishni pem-paraset bilen qilsa payda tapar;
Perwerdigargha tayan’ghan bolsa, bext-saadet körer.□ «Kimki ishni pem-paraset bilen qilsa payda tapar» — yaki «nesihet sözige köngül qoyghan payda tapar». [~18~]
21 Köngli dana kishi segek atilar;
Yéqimliq sözler ademlerning bilimini ashurar.
22 Pem-paraset özige ige bolghanlargha hayatliqning buliqidur;
Eqilsizlerge telim bermekning özi eqilsizliktur.[~19~]
23 Aqilane kishining qelbi aghzidin eqil chiqirar;
Uning lewzige bilimni ziyade qilar.
24 Yéqimliq sözler goya heseldur;
Köngüllerni xush qilip ten’ge dawadur.
25 Adem balisigha toghridek körünidighan bir yol bar,
Lékin aqiwiti halaketke baridighan yollardur.[~20~]
26 Ishligüchining ishtiyi uni ishqa salar;
Uning qarni uninggha heydekchilik qilar.□ «Uning qarni uninggha heydekchilik qilar» — ibraniy tilida «Uning aghzi uninggha heydekchilik qilar».
27 Muttehem kishi yaman gepni kolap yürer;
Uning lewliri lawuldap turghan otqa oxshar.□ «Muttehem kishi» — ibraniy tilida «Bélialning oghli» déyilidu. «Bélial»ning menisi «erzimes» dégenlik bolup, belkim Iblisni körsitidu. [~23~]
28 Egri adem jédel-majira tughdurghuchidur;
Gheywetchi yéqin dostlarni ayriwéter.[~24~]
29 Zorawan kishi yéqin adimini azdurar;
Uni yaman yolgha bashlap kirer.□ «Uni yaman yolgha bashlap kirer» — ibraniy tilida «Uni yaxshi emes bir yolgha bashlap kirer».
30 Közini yumuwalghan kishi yaman niyetni oylar;
Léwini chishligen kishi yamanliqqa teyyardur.□ «Közini yumuwalghan kishi» — yaki «köz qisquchi kishi», «közini chimildatquchi adem». [~27~]
31 Heqqaniyet yolida aqarghan chach,
Ademning shöhret tajidur.□ «Heqqaniyet yolida aqarghan chach, ademning shöhret tajidur» — ayetning bashqa birxil terjimisi: «Aq chach bolsa ademning shöhret tajidur; u heqqaniyet yolida peyda bolidu».
32 Asan achchiqlimaydighan kishi palwandin ewzeldur;
Özini tutuwalghan sheher alghandinmu üstündur.□ «Özini tutuwalghan» — ibraniy tilida: «Öz rohini idare qilidighan» dégen sözler bilen ipadilinidu.
33 Chek étekke tashlan’ghini bilen,
Lékin netijisi pütünley Perwerdigardindur.
■16:1 Pend. 16:1; 19:21; 20:24; Yer. 10:23
b «qelbdiki niyetler» — ibraniy tilida «(ademlerning) rohliri» déyilidu.■16:3 Zeb. 37:5; 55:22; Mat. 6:25; Luqa 12:22; 1Pét. 5:7
f «qol tutushup birleshsimu,...» — bashqa birxil terjimisi: «shubhisizki,...».■16:5 Pend. 6:17; 8:13; 11:21
h «...gunahlar kafaret qilinip yépilar» — Tewrat dewride, gunahlar qurbanliqlar arqiliq «yépilip kechürüm qilindi» (yeni, «kafaret qilindi»). Injil dewrige kelgendila, gunahlar «élip tashlandi» (mesilen, «Yh.» 1:29). j «Hetta padishahning lewlirige qaritip epsun oqulsimu, uning aghzi toghra hökümdin chetnimes» — yene ikki xil terjimisi bar: (1) «Padishahning lewliride Perwerdigarning wehiyi bolsa, uning aghzi toghra hökümdin chetnimes»; (2) «Padishahning lewliri wehiyge qarap sözleydu; uning aghzi toghra hökümdin chetnimesliki kérek».■16:11 Law. 19:36; Qan. 25:13-16; Pend. 11:1; 20:10, 23
~13~ «Uning (padishahning) shepqiti waqtida yaghqan «kéyinki yamghur»dur» — ibraniy tilida: «Uning (padishahning) shepqiti «kéyinki yamghurlar»ni epkelgen buluttur». «Kéyinki yamghurlar» Israilda 3-ayda yéghip, etiyazliq ziraetlerni pishurushtek halqiliq rolni oynaydu. Shunga herbir déhqan «kéyinki yamghur»gha teshnadur, ular uni bek qedirleydu.■16:16 Ayup 28:15; Zeb. 19:10; 119:72; Pend. 3:14,15; 8:11,19
~17~ «Kimki ishni pem-paraset bilen qilsa payda tapar» — yaki «nesihet sözige köngül qoyghan payda tapar».■16:20 Zeb. 2:12; 34:8-9; 125:1; Yesh. 30:18; Yer. 17:7
~21~ «Uning qarni uninggha heydekchilik qilar» — ibraniy tilida «Uning aghzi uninggha heydekchilik qilar». ~22~ «Muttehem kishi» — ibraniy tilida «Bélialning oghli» déyilidu. «Bélial»ning menisi «erzimes» dégenlik bolup, belkim Iblisni körsitidu.■16:28 Pend. 15:18; 26:21; 29:22
~25~ «Uni yaman yolgha bashlap kirer» — ibraniy tilida «Uni yaxshi emes bir yolgha bashlap kirer». ~26~ «Közini yumuwalghan kishi» — yaki «köz qisquchi kishi», «közini chimildatquchi adem». ~28~ «Heqqaniyet yolida aqarghan chach, ademning shöhret tajidur» — ayetning bashqa birxil terjimisi: «Aq chach bolsa ademning shöhret tajidur; u heqqaniyet yolida peyda bolidu». ~29~ «Özini tutuwalghan» — ibraniy tilida: «Öz rohini idare qilidighan» dégen sözler bilen ipadilinidu.