1 Emdi heptining birinchi künide tang yuray dep qalghanda, ayallar özliri teyyarlighan etirlerni élip, qebrige keldi.□ «heptining birinchi küni» — yaki «shabattin kéyinki kün», yeni yekshenbe. Bashqa birxil terjimisi ««Heptiler»ning birinchi küni». «Pétir nan héyti»din «orma héyti»ghiche 7 hepte, yeni 49 kün sanilishi kérek. Bu waqit «heptiler» dep atilidu, «orma héyti» bezide «heptiler héyti» depmu atilidu.  [b] 2 Ular qebrining aghzidiki tashning domilitiwétilgenlikini kördi; 3 we qebrige kirip qariwidi, Reb Eysaning jesiti yoq turatti. 4 We shundaq boldiki, ular buningdin patiparaq bolup turghanda, mana, nur chaqnap turidighan kiyimlerni kiygen ikki zat ularning yénida tuyuqsiz peyda boldi.□ «nur chaqnap turidighan kiyimlerni kiygen ikki zat» — «ikki zat» grék tilida «ikki er kishi». Bular perishtiler bolsa kérek. 5 Ayallar qattiq wehimge chüshüp, yüzlirini yerge yéqishti. Ikki zat ulargha: — Néme üchün tirik bolghuchini ölgenlerning arisidin izdeysiler? 6-7 U bu yerde emes, belki u tirildi! U téxi Galiliyede turghan waqtida, uning silerge némini éytqinini, yeni: «Insan’oghlining gunahkar ademlerning qoligha tapshurulup, kréstlinip, üchinchi küni qayta tirilishi muqerrerdur» dégenlirini eslep béqinglar! — dédi.[d]

8 We ular uning del shundaq déginini ésige élishti;[e] 9 we qebridin qaytip, bu ishlarning hemmisini on bireylen’ge, shundaqla qalghan muxlislarning hemmisige yetküzdi. [f] 10 Rosullargha bu ishlarni yetküzgüchiler bolsa Magdalliq Meryem, Yoanna we Yaqupning anisi Meryem hemde ular bilen bille bolghan bashqa ayallar idi. 11 Lékin ayallarning bu éytqanliri ulargha epsanidek bilindi, ular ularning sözlirige ishenmidi. 12 Biraq Pétrus ornidin turup, qebrige yügürüp bardi. U éngiship qebre ichige qariwidi, yalghuz kanap képenlikning tilim-tilim parchilirini körüp, yüz bergen ishlargha teejjüplinip öyge qaytip ketti.[g]

13 We mana, shu künde ulardin ikkiylen Yérusalémdin on bir chaqirim yiraqliqtiki Émayus dégen kentke kétip baratti. □ «on bir chaqirim» — grék tilida «atmish stadiyon» — bir stadiyon texminen 185 métr kélidu.  [~9~] 14 Ular yüz bergen barliq ishlar toghrisida sözliship kétiwatatti. 15 We shundaq boldiki, ular sözliship-mulahiziliship kétiwatqanda, mana Eysa özi ulargha yéqinliship kélip, ular bilen bille mangdi; [~10~] 16 lékin ularning közliri uni tonushtin tutuldi.

17 U ulardin: — Kétiwétip néme ishlar toghruluq munazire qilishiwatisiler? — dep soridi. Ular qayghuluq qiyapette toxtap, 18 ulardin Kliyopas isimlik biri jawab bérip: — Yérusalémda turupmu, mushu künlerde shu yerde yüz bergen weqelerdin birdinbir xewer tapmighan musapir sen oxshimamsen?! — dédi.

19 We u ulardin: — Néme weqeler boldi? — dep soridi.

«Nasaretlik Eysagha munasiwetlik weqeler!» — dédi ular, — «U özi Xudaning aldidimu, barliq xelqning aldidimu emelde we sözde qudretlik bir peyghember bolup, [~11~] 20 bash kahinlar we hökümdarlirimiz uni ölüm hökümige tapshurup, kréstletti. 21 Biz eslide uni Israilgha hemjemet bolup azad qilidighan zat iken, dep ümid qilghaniduq. Lékin ishlar shundaq boldi, hazir bu weqeler yüz berginige üchinchi kün boldi; □ «Biz eslide uni Israilgha hemjemet bolup azad qilidighan zat iken, dep ümid qilghaniduq» — «hemjemet-azad qilghuchi» yaki «hemjemet-qutquzghuchi» toghruluq «Ayup» 19:25 we izahat, shundaqla «Tebirler»ni körüng.  [~13~] 22 yene kélip, arimizdiki birnechche ayal hem bizni hang-tang qalduruwetti. Chünki ular bügün tang seherde qebrige bériptiken, [~14~] 23 uning jesitini tapalmay qaytip kélip: «Bizge birnechche perishte ghayibane körünüshte ayan bolup, «U tirik!» dédi» dep éytiptu. 24 Buning bilen arimizdin birnechcheylen qebrige bérip, ehwalning del ayallarning éytqinidek ikenlikini bayqaptu. Lékin uni ularmu körmeptu».

25 Eysa ulargha:

— Ey nadanlar, peyghemberlerning éytqanlirining hemmisige ishinishke qelbi gallar! 26 Mesihning özige xas shan-sheripige kirishtin burun, mushu japa-musheqqetlerni béshidin ötküzüshi muqerrer emesmidi? — dédi.[~15~]

27 Andin pütün Tewrat-Zeburdin, Musa we bashqa barliq peyghemberlerning yazmiliridin bashlap u özi heqqide aldin pütülgenlirini ulargha sherh bérip chüshendürdi.[~16~]

28 Ular baridighan kentke yéqinlashqanda, u yiraqraq bir yerge baridighandek turatti. 29 Lékin ular uni tutuwélip:

— Kech kirip qaldi, hélila kün olturidu. Biz bilen bille qonup qalghin, — dep ötündi. Shuning bilen u ular bilen qon’ghili öyge kirdi. [~17~] 30 We shundaq boldiki, u ular bilen dastixanda olturghanda, nanni qoligha élip, Xudagha teshekkür éytti, andin nanni oshtup ulargha tutti. □ «u ular bilen dastixanda olturghanda, nanni qoligha élip, Xudagha teshekkür éytti, andin nanni oshtup ulargha tutti» — «nan oshtush» adette buni méhman emes, belki sahibxana qilishi kérek idi. 31 Ularning közliri shuan échilip, uni tonudi; shuning bilen u ularning aldidin ghayib boldi. 32 Ular bir-birige:

— U yolda biz bilen parangliship, bizge muqeddes yazmilargha sherh bergende, yürek-baghrimiz goya ottek yanmidimu?! — déyishti.

33-34 We ular shu haman turup Yérusalémgha qaytip keldi. Ular ikkisi on bireylen bilen ularning hemrahlirining bir yerge yighilip turghinining üstigila chüshti, ular: «Reb rasttin tiriliptu. U Simon’gha körünüptu!» déyishiwatatti. □ «ular shu haman turup Yérusalémgha qaytip keldi» — grék tilida «ular shu saettila turup Yérusalémgha qaytip keldi». 35 Shuning bilen ular ikkiylenmu yolda yüz bergen ishlarni we u nanni oshtuwatqanda uning özlirige qandaq tonulghinini köpchilikke sözlep berdi.

36 We ular bu ishlar üstide sözlishiwatqanda, Eysa özi tosattin ularning otturisida peyda bolup:

— Silerge aman-xatirjemlik bolghay! — dédi.□ «Silerge aman-xatirjemlik bolghay!» — ibraniy tilida «shalom eleykum», ereb tilida «essalamueleykum» dégen söz bilen ipadilinidu.  [~21~]

37 Ular birer rohni uchrattuqmu néme, dep xiyal qilip, alaqzade bolushup wehimige chüshti.

38 U ulargha:

— Némige shunche alaqzade bolup kettinglar? Némishqa qelbinglarda shek-guman chiqip turidu? 39 Qollirimgha we putlirimgha qarap béqinglar! Méning özüm ikenlikimni bilinglar! Méni tutup körünglar, rohning et bilen söngiki yoq, lékin mende barliqini körisiler, — dédi.

40 We shundaq dégech ulargha put-qolini körsetti. 41 Ular xushluqtin közlirige ishen’güsi kelmey heyranuhes turghinida u ulardin:

— Silerning bu yerde yégüdek nersenglar barmu? — dep soridi. [~22~] 42 Ular bir parche béliq kawipi we bir parche hesel könikini uninggha sunuwidi, 43 u élip ularning aldida yédi.

44 Andin u ulargha:

— Mana bu men siler bilen bolghan waqtimda silerge éytqan: «Musa xatiriligen Tewrat qanuni, peyghemberlerning yazmiliri we Zeburda méning toghramda pütülgenning hemmisi choqum emelge ashurulmay qalmaydu» dégen sözlirim emesmu? — dédi.[~23~]

45 Shuning bilen u muqeddes yazmilarni chüshinishi üchün ularning zéhinlirini achti 46 we ulargha mundaq dédi:

— Muqeddes yazmilarda shundaq aldin pütülgenki we shu ish Mesihning özige toghra keldiki, u azab chékip, üchinchi künide ölgenler arisidin tirilidu, [~24~] 47 andin uning nami bilen «Towa qilinglar, gunahlarning kechürümige muyesser bolunglar» dégen xewer Yérusalémdin bashlap barliq ellerge jakarlinidu. [~25~] 48 Siler emdi bu ishlargha guwahchidursiler. 49 We mana, men Atamning wede qilghinini wujudunglargha ewetimen. Lékin siler yuqiridin chüshidighan küch-qudret bilen kiygüzülgüche, sheherde kütüp turunglar».□ «men Atamning wede qilghinini wujudunglargha ewetimen» — «Atamning wede qilghini» Özining Muqeddes Rohi. Xuda ularni «qudret bilen kiygüzidu». «Lékin siler yuqiridin chüshidighan küch-qudret bilen kiygüzülgüche, sheherde kütüp turunglar» — «sheher» — Yérusalém.  [~27~]

50 We u ularni Beyt-Aniya yézisighiche bashlap bardi we qollirini kötürüp ularni beriketlidi. [~28~] 51 We shundaq boldiki, ularni beriketligende u ulardin ayrilip asman’gha kötürüldi. [~29~] 52 Ular uninggha sejde qilishti we zor xushal-xuramliq ichide Yérusalémgha qaytip kélip, 53 herdaim ibadetxanida turup Xudagha shükür-sana oqushup turdi.□ «...we shundaq boldiki, u ularni beriketligende u ulardin ayrilip asman’gha kötürüldi.. ular herdaim ibadetxanida turup Xudagha shükür-sana oqushup turdi» — bu 36-53-ayetlerge qarighanda, bu Mesihning muxlislirigha axirqi körünüshi idi. Biraq uning tirilishini bayan qilidighan bashqa xatiriler bilen sélishturghanda, bu birinchi yekshenbidiki körünüshtin kéyin Eysa yene birnechche qétim muxlislirigha ayan boldi. Luqaning bu xatirisi Eysaning muxlislargha birinchi künidiki körünishliridin biraqla qiriqinchi künidiki körünüshige atlap ötken bolsa kérek (45-ayette yaki 50-ayette «atlap ötidu»). Shunga Injildiki «töt bayan»da héchqandaq zit yerler yoq, dep qaraymiz.
«Luqa»ning dawami «Rosullarning paaliyetliri»dur, elwette.

<- Luqa 23