18
18-күй •••• Аләм һәм Тәврат Худаниң шәривидур! 
 1-2 Давут язған күй: — 
Әршләр Тәңриниң улуқлуғини җакалайду, 
Асман гүмбизи Униң қоли ясиғанлирини намайән қилиду; 
 3 Уларниң сөзлири күн-күнләр дәриядәк еқиватиду; 
Кечә-кечиләп улар билимни аян қиливатиду.□ «Уларниң сөзлири күн-күнләр дәриядәк еқиватиду» — «улар» әршләр вә асман гүмбизини көрситиду. «Уларниң сөзлири күн-күнләр дәриядәк еқиватиду; кечә-кечиләп улар билимни аян қиливатиду» — айәтниң башқа бир хил тәрҗимиси «Күн башқа бир күнгә гәплирини төкиду, кечә башқа бир кечигә сөз қилмақта». 
 4 Тилсиз һәм авазсиз болсиму, уларниң садаси аләмгә аңланмақта.□ «Тилсиз һәм авазсиз болсиму, уларниң садаси аләмгә аңланмақта» — башқа бир хил тәрҗимиси «Аләмдә һәр қандақ бир тил уларниң садасини аңлап чүшинәләйду». 
 5 Уларниң өлчәм таниси йәр йүзидә тартилмақта; 
Уларниң сөзлири аләмниң четигичә йәтмәктә. 
Уларниң ичидә Худа қуяш үчүн чедир тиккән,□ «Уларниң өлчәм таниси йәр йүзидә тартилмақта» — бу «өлчәм таниси» бәлким инсанниң тәсәввур-ойлирини өлчигүчи болуши мүмкин.  [d] 
 6 Қуяш һуҗрисидин тойға чиққан жигиттәк чиқиду, 
Бәйгигә чүшидиған палвандәк шатлиниду;[e] 
 7 Асманларниң бир четидин өрләйду, 
Җаһанниң у четигичә чөргиләйду, 
Униң һараритидин һеч қандақ мәхлуқат йошуруналмайду. 
 8 Пәрвәрдигарниң тәврат-қануни мукәммәлдур, 
У инсан вуҗудини йеңилайду; 
Пәрвәрдигар бәргән һөкүм-гувалар муқим-ишәшлик , 
У наданларни дана қилиду.□ «Пәрвәрдигарниң тәврат-қануни мукәммәлдур» — «Тәврат-қанун» тооғрулуқ: «Тәврат» (тораһ) ибраний тили болуп, мошу йәрдә «қанун, тәлим, йолйоруқ» дегән мәнидә ишлитилиду. «Тәврат қануни» дегән ибарә адәттә Муса пәйғәмбәр арқилиқ кәлтүрүлгән Тәвраттики «Яритилиш», «Мисирдин чиқиш», «Лавийлар» «Чөл-Баявандики сәпәр» һәм «Қанун шәрһи» дегән алдинқи бәш қисимниң қанун-пәрманлиқ мәзмунини көрситиду.  [~7~] 
 9 Пәрвәрдигарниң көрсәтмилири дурус, 
У қәлбни шатландуриду; 
Пәрвәрдигарниң пәрманлири йоруқлуқтур, 
У көзләрни нурландуриду.□ «Пәрвәрдигарниң пәрманлири йоруқлуқтур» — яки «Пәрвәрдигарниң пәрманлири рошәндур» яки «Пәрвәрдигарниң пәрманлири пактур». 
 10 Пәрвәрдигардин әйминиш пак иштур, у мәңгү давамлишиду; 
Пәрвәрдигарниң һөкүмлири һәқтур, 
Һәр бири тамамән һәққанийәттур. 
 11 Улар алтундин, бәрһәқ көп сап алтундин қиммәтликтур; 
Һәсәлдин, һәсәл җәвһиридин шериндур;[~9~] 
 12 Улар билән қулуң ойғитилиду; 
Инсан уларға риайә қилишта чиң турса чоң мукапат бардур. 
 13 Ким өз хаталиқлирини билип йетәлисун? 
Мени билип-билмәй қилған гуналиримдин сақит қилғайсән; 
 14 Өз қул-чакариңни башбаштақ гуналардин тартқайсән; 
Бу гуналарни маңа ғоҗайин қилдурмиғайсән; 
Шуниң билән мән қусурсиз болимән, 
Еғир гунадин халий болғаймән. 
 15 И Пәрвәрдигар, мениң Қорам Тешим вә Һәмҗәмәт-Ниҗаткарим, 
- 
a  «Уларниң сөзлири күн-күнләр дәриядәк еқиватиду» — «улар» әршләр вә асман гүмбизини көрситиду. «Уларниң сөзлири күн-күнләр дәриядәк еқиватиду; кечә-кечиләп улар билимни аян қиливатиду» — айәтниң башқа бир хил тәрҗимиси «Күн башқа бир күнгә гәплирини төкиду, кечә башқа бир кечигә сөз қилмақта».
b  «Тилсиз һәм авазсиз болсиму, уларниң садаси аләмгә аңланмақта» — башқа бир хил тәрҗимиси «Аләмдә һәр қандақ бир тил уларниң садасини аңлап чүшинәләйду».
c  «Уларниң өлчәм таниси йәр йүзидә тартилмақта» — бу «өлчәм таниси» бәлким инсанниң тәсәввур-ойлирини өлчигүчи болуши мүмкин.
f  «Пәрвәрдигарниң тәврат-қануни мукәммәлдур» — «Тәврат-қанун» тооғрулуқ: «Тәврат» (тораһ) ибраний тили болуп, мошу йәрдә «қанун, тәлим, йолйоруқ» дегән мәнидә ишлитилиду. «Тәврат қануни» дегән ибарә адәттә Муса пәйғәмбәр арқилиқ кәлтүрүлгән Тәвраттики «Яритилиш», «Мисирдин чиқиш», «Лавийлар» «Чөл-Баявандики сәпәр» һәм «Қанун шәрһи» дегән алдинқи бәш қисимниң қанун-пәрманлиқ мәзмунини көрситиду.
~8~  «Пәрвәрдигарниң пәрманлири йоруқлуқтур» — яки «Пәрвәрдигарниң пәрманлири рошәндур» яки «Пәрвәрдигарниң пәрманлири пактур».
 
■18:11 Зәб. 118:72,103,127; Пәнд. 8:11
~10~ «И Пәрвәрдигар, мениң Қорам Тешим вә Һәмҗәмәт-Ниҗаткарим» — «Һәмҗәмәт-Ниҗаткар» яки «һәмҗәмәт-қутқузғучи» тоғрилиқ: — Ибраний тилида «гоел» дегән бу сөзниң алаһидә мәнаси бар. Бириси кәмбәғәл болуп, өзини қуллуққа сетивәткән болса яки башқа қийин әһвалға учрап мал-мүлүгини сатқан болса, Муса пәйғәмбәр тапшурувалған қанунға асасән, мошу кишиниң өзиниң йеқин уруқ-туққанлири, һәмҗәмәтлири бу кишини һөрлүккә чиқирип қутқузуш һоқуқи бар еди. Демәк, «һәмҗәмәт-қутқузғучи» өз қериндишини һөр қилмақчи болса, уни қутқузалайтти. Һоқуқни ишлитиш «һәмҗәмәт-қутқузғучи»ниң өз ихтиярлиғи билән болатти, әлвәттә. Бириси өз уруқ-туққиниға «һәмҗәмәт-қутқузғучи» болуп уни қутқузмақчи болса, һеч ким уни тосалмайтти. Шуңа пәйғәмбәрләр Худаниң қутқузғучи екәнлигини баян қилиш үчүн пат-пат дәл мошу сөзни ишлитиду. Демәк, Худа Өз бәндисигә яки хәлқигә «һәмҗәмәт»лик қилип, уларниң «гоел»и, йәни «һәмҗәмәт-қутқузғучи»си болиду. Униң Өз хәлқини қутқузуши Өз ихтиярилиғи билән, әлвәттә!
Languages