8
1 Шу чағда, — дәйду Пәрвәрдигар, — улар Йәһуданиң падишалириниң устиханлирини, уларниң әмирлириниң устиханлирини, каһинларниң устиханлирини, пәйғәмбәрләрниң устиханлирини вә Йерусалимда турғанларниң устиханлирини гөрлиридин елип чиқириду; 2 шундақ қилип улар буларни қуяш, ай вә асманлардики барлиқ җисимлар астида яйиду; чүнки улар буларни сөйгән, буларниң қуллуғида болған, буларға әгәшкән, буларни издигән, буларға чоқунған; уларниң җәсәтлири бир йәргә һеч жиғилмайду, һеч көмүлмәйду; улар зимин йүзидә оғут болуп ятиду. [a] 3 Мән булардин қалғанлирини һайдиған җайларда, бу рәзил җәмәттин барлиқ тирик қалғанлар һаятниң орниға маматни таллайду, — дәйду самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигар.
Худадин ваз кечиш һалакәтни издигәнлик билән баравәр
4 Әнди сән уларға мундақ дегин: Пәрвәрдигар мундақ дәйду:
— Адәмләр жиқилса қайтидин турмамду? Бириси йолдин чиқип кәтсә қайтип кәлмәмду? 5 Немишкә Йерусалимдики бу хәлиқ һемишә йолдин чиқиш биләнла йенимдин жирақлап кетиду? Улар алдамчилиқни чиң тутиду, йенимға қайтип келишни рәт қилиду. 6 Мән көңүл қоюп аңлидим; лекин улар дуруслуқни сөзлимәйду; уларниң рәзилликлиридин: «Мән зади немиләрни қилип қойдум?!» дәп товва қилидиған һеч ким йоқ; ат җәңгә бурулуп етилғандәк һәр бирси өз йолиға бурулуп етилиду. 7 Һәтта асмандики ләйләкму өзигә бекитилгән вақтилирини билиду; пахтәк, қарлиғач вә турниларму көчүп келидиған вақтилирини есидә тутиду; леким Мениң хәлқим Мән Пәрвәрдигарниң уларға бекиткәнлиримни һеч билмәйду. [b] 8 Силәр қандақму: «Биз данадурмиз, Пәрвәрдигарниң Тәврат-қануни биздә бардур!» дәйсиләр? Мана, бәрһәқ, өлима-көчүргүчиләрниң ялғанчи қәлими уни бурмилиған. □ «өлима-көчүргүчиләрниң ялғанчи қәлими уни бурмилиған» — «өлима-көчүргүчиләр»ниң рольи бәлким Тәврат-қанунни көчүрүш вә униңға шәрһ бериш болуши мүмкин. «Басмиханилар» болмиғачқа Тәвратни көчүрүш интайин муһим хизмәт, әлвәттә.
Оқурмәнләр башқа хил тәрҗимилирини учритиши мүмкин. 9 Данишмәнләр хиҗил болиду, улар йәргә қарап қалди; мана, улар Пәрвәрдигарниң сөзини чәткә қаққандин кейин, уларда зади немә даналиқ қалиду? 10 Шуңа Мән уларниң аяллирини башқиларға, уларниң етизлирини йеңи егилиригә тапшуруп беримән; чүнки әң кичигидин чоңиғичә уларниң һәммиси ачкөзлүккә берилгән; пәйғәмбәрдин каһинғичә һәммиси сахта иш көриду. [d] 11 Улар: «Аман-есәнлик! Аман-есәнлик!» дәп хәлқимниң қизиниң ярисини суслуқ билән қол учида чала теңип қойди. Лекин аман-есәнлик йоқтур! 12 Улар жиркиничлик ишларни садир қилғинидин хиҗил болдиму? — Яқ, улар һеч хиҗил болмиди, һәтта қизиришниму улар һеч билмәйду. Шуңа улар жиқилип өлгәнләр ичидә жиқилип өлиду; уларни җазалашқа кәлгинимдә улар путлишип кетиду, — дәйду Пәрвәрдигар. 13 Мән уларниң һосулини елип ташлаймән, — дәйду Пәрвәрдигар; үзүм телида үзүмләр, әнҗир дәриғидә әнҗирләр һеч қалмиди; йопурмақлири солишип кәтти; Мән уларға немә беғишлиған болсам, әнди шулар улардин өткүзүвелиниду.□ «...Мән уларға немә беғишлиған болсам, әнди шулар улардин өткүзүвелиниду» — оқурмәнләр башқа хил тәрҗимилирини учритиши мүмкин. [f]
Оқурмәнләр башқа хил тәрҗимилирини учритиши мүмкин. 9 Данишмәнләр хиҗил болиду, улар йәргә қарап қалди; мана, улар Пәрвәрдигарниң сөзини чәткә қаққандин кейин, уларда зади немә даналиқ қалиду? 10 Шуңа Мән уларниң аяллирини башқиларға, уларниң етизлирини йеңи егилиригә тапшуруп беримән; чүнки әң кичигидин чоңиғичә уларниң һәммиси ачкөзлүккә берилгән; пәйғәмбәрдин каһинғичә һәммиси сахта иш көриду. [d] 11 Улар: «Аман-есәнлик! Аман-есәнлик!» дәп хәлқимниң қизиниң ярисини суслуқ билән қол учида чала теңип қойди. Лекин аман-есәнлик йоқтур! 12 Улар жиркиничлик ишларни садир қилғинидин хиҗил болдиму? — Яқ, улар һеч хиҗил болмиди, һәтта қизиришниму улар һеч билмәйду. Шуңа улар жиқилип өлгәнләр ичидә жиқилип өлиду; уларни җазалашқа кәлгинимдә улар путлишип кетиду, — дәйду Пәрвәрдигар. 13 Мән уларниң һосулини елип ташлаймән, — дәйду Пәрвәрдигар; үзүм телида үзүмләр, әнҗир дәриғидә әнҗирләр һеч қалмиди; йопурмақлири солишип кәтти; Мән уларға немә беғишлиған болсам, әнди шулар улардин өткүзүвелиниду.□ «...Мән уларға немә беғишлиған болсам, әнди шулар улардин өткүзүвелиниду» — оқурмәнләр башқа хил тәрҗимилирини учритиши мүмкин. [f]
Келидиған һалакәт — Йәрәмия сөз қилиду
14 «Биз немишкә мошу йәрдә бекар олтириверимиз? Жиғилайли, мустәһкәм шәһәрләргә кирип шу йәрләрдә күрәш қилип түгишәйли! Чүнки Пәрвәрдигар Худайимиз бизни түгәштүрүп, бизгә өт сүйини бәрди; чүнки биз Пәрвәрдигар алдида гуна садир қилдуқ. □ «Жиғилайли, мустәһкәм шәһәрләргә кирип шу йәрләрдә күрәш қилип түгишәйли» — яки «Жиғилайли, мустәһкәм шәһәрләргә кирип шу йәрләрдә сүкүт қилайли!» ибраний тилида «сүкүт қилиш» вә «түгәшмәк» охшаш бир сөз биләнла ипадилиниду. «Пәрвәрдигар Худайимиз бизни түгәштүрүп,...» — яки «Пәрвәрдигар Худайимиз бизни сүкүт қилдуруп...». Ибраний тилида «сүкүт қилиш» вә «өлүш, түгәш» бирла сөз (дамам) билән ипадилиниду. [h] 15 Аман-течлиқни үмүт қилип күтүп кәлдуқ, лекин һеч яхшилиқ болмиди; шипа вақтини күттуқ, лекин мана, вәһимә басти! [i] 16 Дүшмән атлириниң хартилдашлири Дан зиминидин тартип аңланмақта; айғирлириниң кишнәшлири пүткүл зиминни қорқитип тәврәтмәктә. Улар зимин вә униңда туруватқан һәммини, шәһәрни вә униңда туруватқанларниң һәммисини йоқитишқа келиду!».□ «Дан зимини» — Исраил зимининиң шималий четидә еди; демәк, дүшмәнләр аллиқачан шу зиминға йетип болди. [~11~]
17 — Мана, Мән араңларға иланларни, йәни һеч ким сеһирләлмәйдиған зәһәрлик иланларни әвәтимән, улар силәрни чақиду» — дәйду Пәрвәрдигар.□ «Мән араңларға иланларни, йәни һеч ким сеһирләлмәйдиған зәһәрлик иланларни әвәтимән, улар силәрни чақиду» — бу иланлар шүбһисизки, көчмә мәнидә болуп дүшмәнләрни көрситиду. [~13~]
Пәйғәмбәрниң налә-пәряди
18 Мән: «Мениң дәрд-әлимим давалиғусиз! Жүригим зәйиплишип кәтти!» — дедим. □ «Мениң дәрд-әлимим давалиғусиз! Жүригим зәйиплишип кәтти!» — бу сөзләр пәйғәмбәрниң мәрсийәси болуши керәк. «Мениң дәрд-әлимим давалиғусиз!» — башқа бир хил тәрҗимиси: «И дәрд-әлимимгә тәсәлли бәргучи!».
Пәрвәрдигарниң мәрсийә сөзлири
19 «Мана, хәлқимниң қизиниң интайин жирақ жуттин көтирилгән пәрядиниң садаси! Улар — «Пәрвәрдигар Зионда әмәсму? Зионниң падишаси у йәрдә турмамду?!» — дәйду».
«Немишкә әнди улар Мени ойма мәбудлири билән, әрзимәс ят нәрсиләр билән ғәзәпләндүриду?!» □ ««Мана, хәлқимниң қизиниң интайин жирақ жуттин көтирилгән пәрядиниң садаси! Улар — «Пәрвәрдигар Зионда әмәсму? Зионниң падишаси у йәрдә турмамду?!» — дәйду» — бу сөзләр яки Пәрвәрдигарниңки болуши керәк, болмиса пәйғәмбәрниңки болиду. Кейин биз хәлиқниң пәрядини аңлаймиз: — (улар... дәйду).
«интайин жирақ жуттин көтирилгән пәрядиниң садаси!» — яки «зиминдики һәр бир булуң-пучқақлиридин чиккан пәрядиниң садаси!». «Немишкә әнди улар Мени ойма мәбудлири билән, әрзимәс ят нәрсиләр билән ғәзәпләндүриду?!» — бу сөзләр Пәрвәрдигарниң пәйғәмбәргә, шундақла ихлассиз хәлиққә бәргән җававидур.
«интайин жирақ жуттин көтирилгән пәрядиниң садаси!» — яки «зиминдики һәр бир булуң-пучқақлиридин чиккан пәрядиниң садаси!». «Немишкә әнди улар Мени ойма мәбудлири билән, әрзимәс ят нәрсиләр билән ғәзәпләндүриду?!» — бу сөзләр Пәрвәрдигарниң пәйғәмбәргә, шундақла ихлассиз хәлиққә бәргән җававидур.
Хәлиқниң болидиған налә-пәряди
20 — «Орма вақти өтүп кәтти, яз түгиди, лекин биз болсақ йәнила қутқузулмидуқ!»
Пәйғәмбәрниң мәрсийәси
21 «Хәлқимниң қизиниң сунуқ яриси түпәйлидин өзүм сунуқмән; матәм тутимән;
22 Гилеадта тутия тепилмамдикән?
У йәрдә тевип йоқмикән?
Немишкә әнди мениң хәлқимниң қизиға дава тепилмайду?!».□ «Гилеадта тутия тепилмамдикән?» — Гилеад районида һәр хил шипалиқ дорилар һәм уста тевипларниң даңқи бар еди. Шуңа бу сөз пәйғәмбәрниң: «Җисманий җәһәттә Пәрвәрдигар силәр мениң хәлқимгә шундақ рәһимдиллиқ қилип, әтраплиқ ойлап, шипалиқ дориларни вә даңлиқ тевипларни тәминлигән йәрдә, Униң роһий җәһәттиму силәрниң һәр хил гунайий кесәллириңларни сақайтишқа дора-амаллири мол әмәсму? — Әнди немишкә силәр Униң йенға кәлмәйсиләр?!» дегәндәк бир соали охшайду.
Бу 22-айәт Пәрвәрдигарниң Өзиниң сөзлири болушиму мүмкин. [~18~]
Бу 22-айәт Пәрвәрдигарниң Өзиниң сөзлири болушиму мүмкин. [~18~]
-
c «өлима-көчүргүчиләрниң ялғанчи қәлими уни бурмилиған» — «өлима-көчүргүчиләр»ниң рольи бәлким Тәврат-қанунни көчүрүш вә униңға шәрһ бериш болуши мүмкин. «Басмиханилар» болмиғачқа Тәвратни көчүрүш интайин муһим хизмәт, әлвәттә. Оқурмәнләр башқа хил тәрҗимилирини учритиши мүмкин.
■8:10 Йәш. 56:11; Йәр. 6:12,13,14,15
e «...Мән уларға немә беғишлиған болсам, әнди шулар улардин өткүзүвелиниду» — оқурмәнләр башқа хил тәрҗимилирини учритиши мүмкин.■8:13 Йәш. 5:1-7; Мат. 21:19; Луқа 13:6-9
g «Жиғилайли, мустәһкәм шәһәрләргә кирип шу йәрләрдә күрәш қилип түгишәйли» — яки «Жиғилайли, мустәһкәм шәһәрләргә кирип шу йәрләрдә сүкүт қилайли!» ибраний тилида «сүкүт қилиш» вә «түгәшмәк» охшаш бир сөз биләнла ипадилиниду. «Пәрвәрдигар Худайимиз бизни түгәштүрүп,...» — яки «Пәрвәрдигар Худайимиз бизни сүкүт қилдуруп...». Ибраний тилида «сүкүт қилиш» вә «өлүш, түгәш» бирла сөз (дамам) билән ипадилиниду. ~10~ «Дан зимини» — Исраил зимининиң шималий четидә еди; демәк, дүшмәнләр аллиқачан шу зиминға йетип болди. ~12~ «Мән араңларға иланларни, йәни һеч ким сеһирләлмәйдиған зәһәрлик иланларни әвәтимән, улар силәрни чақиду» — бу иланлар шүбһисизки, көчмә мәнидә болуп дүшмәнләрни көрситиду.■8:17 Зәб. 57:5, 6
~14~ «Мениң дәрд-әлимим давалиғусиз! Жүригим зәйиплишип кәтти!» — бу сөзләр пәйғәмбәрниң мәрсийәси болуши керәк. «Мениң дәрд-әлимим давалиғусиз!» — башқа бир хил тәрҗимиси: «И дәрд-әлимимгә тәсәлли бәргучи!». ~15~ ««Мана, хәлқимниң қизиниң интайин жирақ жуттин көтирилгән пәрядиниң садаси! Улар — «Пәрвәрдигар Зионда әмәсму? Зионниң падишаси у йәрдә турмамду?!» — дәйду» — бу сөзләр яки Пәрвәрдигарниңки болуши керәк, болмиса пәйғәмбәрниңки болиду. Кейин биз хәлиқниң пәрядини аңлаймиз: — (улар... дәйду). «интайин жирақ жуттин көтирилгән пәрядиниң садаси!» — яки «зиминдики һәр бир булуң-пучқақлиридин чиккан пәрядиниң садаси!». «Немишкә әнди улар Мени ойма мәбудлири билән, әрзимәс ят нәрсиләр билән ғәзәпләндүриду?!» — бу сөзләр Пәрвәрдигарниң пәйғәмбәргә, шундақла ихлассиз хәлиққә бәргән җававидур. ~16~ «Хәлқимниң қизиниң сунуқ яриси түпәйлидин өзүм сунуқмән; матәм тутимән; дәккә-дүккә мени бесивалди» — оқурмәнләргә қайтидин тәкрарлап уқтуримизки, мавзуларни (мәсилән мошу йәрдә «Пәйғәмбәрниң мәрсийәси») өзимиз һөрмәтлик оқурмәнләргә ярдими болсун дәп қошуп киргүздуқ. Улар муқәддәс текстниң бир қисми әмәс. 8-баптики 21-айәттин 9-баптики 2-айәткичә һәммиси ялғуз Йәрәмия пәрғәмбәрниң мәрсийәсиму, яки буниң ичидә Пәрвәрдигарниң сөзлири барму? Қандақла болмисун, сөзләр ялғуз пәйғәмбәрниң сөзлири болсун, болмисун, шубһисизки пәйғәмбәрниң қайғу-һәсрәтлик сөзлири охшашла Пәрвәрдигарниңму қайғу-һәсрәтлик сөзлидур. ~17~ «Гилеадта тутия тепилмамдикән?» — Гилеад районида һәр хил шипалиқ дорилар һәм уста тевипларниң даңқи бар еди. Шуңа бу сөз пәйғәмбәрниң: «Җисманий җәһәттә Пәрвәрдигар силәр мениң хәлқимгә шундақ рәһимдиллиқ қилип, әтраплиқ ойлап, шипалиқ дориларни вә даңлиқ тевипларни тәминлигән йәрдә, Униң роһий җәһәттиму силәрниң һәр хил гунайий кесәллириңларни сақайтишқа дора-амаллири мол әмәсму? — Әнди немишкә силәр Униң йенға кәлмәйсиләр?!» дегәндәк бир соали охшайду. Бу 22-айәт Пәрвәрдигарниң Өзиниң сөзлири болушиму мүмкин.■8:22 Яр. 37:25; Йәр. 46:11; 51:8