Амос
1
Амос пәйғәмбәрниң бешарәтлири
1 Уззия Йәһудаға, Йоашниң оғли Йәробоам Исраилға падиша болған вақитларда, йәр тәврәштин икки жил илгири, Тәкоадики чарвичилар арисидики Амосниң Исраил тоғрилиқ ейтқан сөзлири: — □ «Амосниң Исраил тоғрилиқ ейтқан сөзлири» — адәттә бу китапта «Исраил» Исраилниң «шималий падишалиғи»ни көрситиду. Амос Йәһуданиң Тәкоа йезисидин болғини билән йәткүзидиған бешарәтлириниң көпинчиси «шималий падишалиқ» тоғрилиқтур. [b]
2 У: «Пәрвәрдигар Зион теғидин һөкирәйду,
Йерусалимдин авазини қоюветиду;
Падичиларниң отлақлири матәм тутиду,
Кармәл чоққиси ғазаңлишиду» — деди.□ «Пәрвәрдигар Зион теғидин һөкирәйду, Йерусалимдин авазини қоюветиду» — бу бешарәт йәр тәврәшни көрсәтсә керәк.
«Кармәл» болса Исраилда һөл-йеғин әң көп болидиған җай; у «ғазаңлашқан» болса, башқа җайлар техиму шундақ болатти. [d]
«Кармәл» болса Исраилда һөл-йеғин әң көп болидиған җай; у «ғазаңлашқан» болса, башқа җайлар техиму шундақ болатти. [d]
Худаниң Исраилға хошна қовмлар үстидин һөкүми •••• Сурийә һәққидә
3 Пәрвәрдигар мундақ дәйду: —
«Дәмәшқниң үч гунайи, бәрһәқ төрт гунайи үчүн, униңға чүшидиған җазани яндурмаймән,
Чүнки улар Гилеадтикиләрни төмүр тирнилиқ сөрәмләр билән соққан еди;□ «улар (Сурийәликләр) Гилеадтикиләрни төмүр тирнилиқ сөрәмләр билән соққан еди» — «2Пад.» 10:32-33, 13:3-5-айәттә Гилеадтикиләрниң Сурийә тәрипидин тартқан азап-оқубәтлири хатириләнгән; мошу айәттә тилға елинғини шу бозәк қилинишни көрсәтсә керәк.
4 Шундақла Һазаәлниң өйигә бир от әвәтимән,
У Бән-Һададниң ордилирини жутувалиду.□ «Һазаәл» — Дәмәшқ падишаси болуп, «Бән-Һадад» униң оғли еди.
5 Дәмәшқ дәрвазисидики төмүр балдақни сундуриветимән,
Авән җилғисида турғучини, Бәйт-Едәндә шаһанә һасисини тутқучини үзүп ташлаймән;
Сурийәниң хәлқи әсиргә чүшүп кирға елип кетилиду, — дәйду Пәрвәрдигар.□ «Авән җилғисида турғучини» — башқа бир хил тәрҗимиси: «Рәзиллик җилғисида турғучи» — демәк, йәни Дәмәшқниң падишасини ипадиләйду. «Сурийәниң хәлқи әсиргә чүшүп кирға елип кетилиду» — «Кир» Месопотамийә (һазирқи ирақ)дики бир жут. Сурийәликләр әслидә шу җайдин чиққан еди (9:7-айәтни көрүң). [h]
Филистийә һәққидә
6 Пәрвәрдигар мундақ дәйду: —
«Газа шәһириниң үч гунайи, бәрһәқ төрт гунайи үчүн, униңға чүшидиған җазани яндурмаймән,
Чүнки улар Едомға тапшуруп беришкә, барлиқ тутқунларни әсир қилип елип кәтти.□ «Чүнки улар Едомға тапшуруп беришкә, барлиқ тутқунларни әсир қилип елип кәтти» — «тутқунлар» Исраилдин яки Йәһудадин тутқун қилинған бир түркүм кишиләр болса керәк. Қариғанда Газаниң (йәни Филистийләрниң) мәхсити Исраиллардин өч елиш еди. [~10~]
7 Һәм Мән Газаниң сепилиға от әвәтимән,
У униң ордилирини жутувалиду;
8 Мән Ашдодта турғучини, Ашкелонда шаһанә һасини тутқучини үзүп ташлаймән,
Әкрон шәһиригә қарши қол көтиримән;
Филистийләрниң қалдуғи йоқилиду, — дәйду Рәб Пәрвәрдигар.
Тур шәһири һәққидә
9 Пәрвәрдигар мундақ дәйду: —
«Турниң үч гунайи, бәрһәқ төрт гунайи үчүн, униңға чүшидиған җазани яндурмаймән,
Чүнки улар барлиқ тутқунларни Едомға тапшурувәтти,
Шундақла қериндашлиқ әһдисини есигә алмиди.□ «Чүнки улар барлиқ тутқунларни Едомға тапшурувәтти, шундақла қериндашлиқ әһдисини есигә алмиди» — бу «тутқунлар» бәлким йәнә Исраилдин кәлгән болуши мүмкин. «Әһдә» — Сулайман падиша әсли Турниң падишаси билән әһдә түзгән еди. Бирақ тутқунларниң нәдин келиши, Турниң ким билән әһдә түзгәнлиги анчә муһим әмәс; муһими, Худа уларни вәдисидә турмаслиқтәк виҗдансизлиғи үчүн җазалайду.
10 Һәм Мән Турниң сепилиға от әвәтимән,
От униң ордилирини жутувалиду.
Едом һәққидә
11 Пәрвәрдигар мундақ дәйду: —
«Едомниң үч гунайи, бәрһәқ төрт гунайи үчүн, униңға чүшидиған җазани яндурмаймән,
Чүнки у барлиқ рәһим-шәпқәтни ташливетип,
Қилич билән өз қериндишини қоғлиған;
У йирилғидәк ғәзәптә болуп,
Дәрғәзиптә болған һалитини һемишә сақлайду;□ «У йирилғидәк ғәзәптә болуп,...» — башқа бир хил тәрҗимиси: «У ғәзәп билән һемишә адәмләрни житиветип,...».
12 Һәм Мән Теман шәһиригә от әвәтимән,
От Бозраһниң ордилирини жутувалиду».
Аммонийлар һәққидә
13 Пәрвәрдигар мундақ дәйду: —
«Аммонниң үч гунайи, бәрһәқ төрт гунайи үчүн, униңға чүшидиған җазани яндурмаймән,
Чүнки улар чегаримизни кеңәйтимиз дәп, Гилеадтики һамилдар аялларниң қосақлирини йеривәтти.□ «Чүнки у чегаримизни кеңәйтимиз дәп, Гилеадтики һамилдар аялларниң қосақлирини йеривәтти» — улар Гилеадта туруватқан башқиларниму өлтүргән, әлвәттә. Бирақ уларниң бу әҗайип рәһимсизликниң мәхсити, уларға қайтурма зәрбә бәргидәк һеч адәм, һәтта бовақларниңму қалмаслиғи үчүн еди. Бабилниң падишаси Небоқаднәсар миладийәдин илгәрки 582-жили Раббаһ шәһирини вәйран қиливәтти.
14 Һәм Мән Раббаһниң сепилиға от яқимән,
Җәң күнидә қия-чиялар ичидә,
Қара қуюнниң күнидә қаттиқ боран ичидә,
От униң ордилирини жутувалиду;
15 Һәм уларниң падишаси әсиргә чүшиду,
— У әмирлири билән биллә әсиргә чүшиду, — дәйду Пәрвәрдигар.
-
a «Амосниң Исраил тоғрилиқ ейтқан сөзлири» — адәттә бу китапта «Исраил» Исраилниң «шималий падишалиғи»ни көрситиду. Амос Йәһуданиң Тәкоа йезисидин болғини билән йәткүзидиған бешарәтлириниң көпинчиси «шималий падишалиқ» тоғрилиқтур.
c «Пәрвәрдигар Зион теғидин һөкирәйду, Йерусалимдин авазини қоюветиду» — бу бешарәт йәр тәврәшни көрсәтсә керәк. «Кармәл» болса Исраилда һөл-йеғин әң көп болидиған җай; у «ғазаңлашқан» болса, башқа җайлар техиму шундақ болатти.
e «улар (Сурийәликләр) Гилеадтикиләрни төмүр тирнилиқ сөрәмләр билән соққан еди» — «2Пад.» 10:32-33, 13:3-5-айәттә Гилеадтикиләрниң Сурийә тәрипидин тартқан азап-оқубәтлири хатириләнгән; мошу айәттә тилға елинғини шу бозәк қилинишни көрсәтсә керәк.
f «Һазаәл» — Дәмәшқ падишаси болуп, «Бән-Һадад» униң оғли еди.
g «Авән җилғисида турғучини» — башқа бир хил тәрҗимиси: «Рәзиллик җилғисида турғучи» — демәк, йәни Дәмәшқниң падишасини ипадиләйду. «Сурийәниң хәлқи әсиргә чүшүп кирға елип кетилиду» — «Кир» Месопотамийә (һазирқи ирақ)дики бир жут. Сурийәликләр әслидә шу җайдин чиққан еди (9:7-айәтни көрүң).
■1:5 2Пад. 16:9; Йәш. 17:1-11; Йәр. 49:23-27
i «Чүнки улар Едомға тапшуруп беришкә, барлиқ тутқунларни әсир қилип елип кәтти» — «тутқунлар» Исраилдин яки Йәһудадин тутқун қилинған бир түркүм кишиләр болса керәк. Қариғанда Газаниң (йәни Филистийләрниң) мәхсити Исраиллардин өч елиш еди.■1:6 2Тар. 21:16, 17; 28:18
~11~ «Чүнки улар барлиқ тутқунларни Едомға тапшурувәтти, шундақла қериндашлиқ әһдисини есигә алмиди» — бу «тутқунлар» бәлким йәнә Исраилдин кәлгән болуши мүмкин. «Әһдә» — Сулайман падиша әсли Турниң падишаси билән әһдә түзгән еди. Бирақ тутқунларниң нәдин келиши, Турниң ким билән әһдә түзгәнлиги анчә муһим әмәс; муһими, Худа уларни вәдисидә турмаслиқтәк виҗдансизлиғи үчүн җазалайду. ~12~ «У йирилғидәк ғәзәптә болуп,...» — башқа бир хил тәрҗимиси: «У ғәзәп билән һемишә адәмләрни житиветип,...». ~13~ «Чүнки у чегаримизни кеңәйтимиз дәп, Гилеадтики һамилдар аялларниң қосақлирини йеривәтти» — улар Гилеадта туруватқан башқиларниму өлтүргән, әлвәттә. Бирақ уларниң бу әҗайип рәһимсизликниң мәхсити, уларға қайтурма зәрбә бәргидәк һеч адәм, һәтта бовақларниңму қалмаслиғи үчүн еди. Бабилниң падишаси Небоқаднәсар миладийәдин илгәрки 582-жили Раббаһ шәһирини вәйран қиливәтти.