1 Yembo maku toko moloringimendo aku sipe nimbe pora sipelie nirimumuni, Yesusi ulkena molopa pena pupe nomu kélona pupe manie molorumu. 2 Yembo paa awisili yu molorumune ongo maku toko moloringimunge nona andoli sipi te nona ola lierimumunge suku pupe manie molorumu, yemboma nomu kélona angilieringi. 3 Yuni enondo ungu awisili nimbe simbendo ungu iko pokore torumu.
10 Yesusi lombili andolime yu molorumune ongolie yundu ningendo: “Nu yembomando ungu te ninindu ungu ikoma alieli nambemune tolenoye?” niringi.
11 Yuni enondo topondopa nimbendo: “Pulu Yemo ye nomi kingimu molopa yemboma kinie melema kinie nokolemomonga[d] ulu pulu yu yuyu pilierimu kanu ulu pulume ‘Kinié eno ⸤na lombili olemele yemboma⸥ piliengi!’ nimbelie eno nimbe sikimu. Nalo we yemboma nimbe naa sikimu.[e] 12 Pulu Yemonga ungumu pilku molemele yemboma paa olandopa nimbe simbe pilinge. Pe paa awisili pilinge. Nalo naa pilku molemele yemboma eno laye kolte pilimele ungumu kepe wendo limbe.[f]
14 “Aku siku teko molemelemonga koronga-ou Pulu Yemone ungu umbu tondorumume yemboma nimbe sirimu ye Aisayane “Aku siku tenge.” ou nirimu mele wendo olemo. Aisayane nimbendo:
16 “Nalo ⸤na lombili andolime⸥ enone mongone paa sike kanoko komuni paa sike pilku molemelemonga eno malo. 17 Nane enondo paa sike nimbu sikirumu: Oumoloringi yemboma, Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilku yemboma ningu siringi yema kinie,[i] Pulu Yemonga ungume pilku liku sumbi siku moloringi yemboma kinie, kanu yembo awisili kinié eno mongone kanoko molemele melema kinie ulume kinie kanongendo “Kanamola!” ningu moloringi nalo naa kanoringi. Eno kinié komuni pilku molemele ungume pilingendo “Piliemola!” ningu moloringi nalo naa pilieringi akumunge ⸤nane ‘Kinié sike kanoko sike pilimelemonga eno malo.’ nikiru⸥..
18 “Akumunge, yembo tene rasi-witi umbu tanda sirimu ungu ikomonga pulumu kinié niembo pilieyo.
24 Yesusini ungu iko te pea yemboma topa sipelie nimbendo:
27 Kanu kinie ponie pulu yemonga kongono tendeli yema ongo yundu ningendo: “Awilimu, nunge poniena langi umbu peangare tanda naa sirinuye? Pe kinié era nambepa wendo okomoye?” niringi.
28 Yuni enondo nimbendo: “Tena. Opa pulue ye tene aku era umbume omba tanda sirimu lepamo.” nirimu.
29 Nalo yuni nimbendo: “Molo. Era tengi liemo witi pea pulu akungenje. 30 Pe witi kamu lipu maku tomolondo ou pea ongolo molangili. Pe witi kamu limolo walemo wendo ombá kinie nane witi kari leko lindinge yembomando nimbondo: “Ou era kalongendo liku piye teko maku tokolie ningemone, pe witi liku nanga witi nosilio ulkena maku toko nosiengi.” nimbo.” nirimu.” nimbe, Yesusini “Pulu Yemo ye nomi kingimu molopa yemboma nokolemo akumu aku sipe mele.” nirimu.[m] Ungu Ikomo Kinie Pillawa Akoli Mele Isimunge[n] Ungu Ikoselo.[o]
31 Ungu iko te pea yemboma topa sipelie nimbendo:
33 Ungu iko te pea yemboma topa sipelie nimbendo:
34 Kanu ungume pali Yesusini yembomando nimbendo yu ungu iko mindi topa nirimu. We ungu te enondo sumbi sipe naa nimbe ungu iko manjipe topa nirimu. 35 Aku sipe terimumunge koronga-ou Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilipe yemboma nimbe sirimu ye tene ou nirimu ungu te kamu wendo orumu. Akumu isipe:
36 ⸤Yesusini ungu iko akume topa pora sipelie,⸥ yu maku toko moloringi yemboma mundupe siye kolopa ulkendo purumu kinie yu lombili andolimene yu molorumune ongolie ningendo: “Poniena era orumu ungu ikomonga ungu pulumu olio ningu para si.” niringi.
37 Yuni topondopa nimbendo:
40 “Erama liku maku tokolie tepena kalemele mele ma kolea pora nimbé walemonga aku sipe. 41 Manie Omba Mana Ye A Lierimu Yemone yunge angelloma lipe mundumbe, enone ‘Yemboma Pulu Yemonga ungume naa pilku, teko kenjiku molangi.’ nilimele yemboma pali kinie, ulu pulu keri telemele yemboma pali kinie, Pulu Yemone tapu tepa molopa nokolemo yemboma molongena wendo liku maku tokolie ningemone,[w] 42 tepe awili nomba pelemo koleana sukundu toko mundunge, kanune yemboma kola teko paa mindili nongo pereko molonge.[x] 43 Kanu walemanga konopu sumbi nili yemboma enonga Lapa ye nomi kingimu molopa nokolemo koleana ena pa telemo mele eno aku siku kanune pa tepili molonge.
44 ⸤Yesusini aku nimbelie kelepa nimbendo:⸥
45 “Pulu Yemo ye nomi kingimu molopa yemboma nokolemo akumu isipela:
47 “Pulu Yemo ye nomi kingimu molopa yemboma nokolemo akumu isipe melela:
49 “Ma koleamo pora nimbé walemonga aku sipela: Mulu koleana angelloma ongolie ningemone, yembo teko kenjiku molongema kinie yembo sumbi siku molko kondongema kinie liku apuruku 50 yembo teko kenjiku molongema liku tepe awili we nomba pelemo koleana toko suku mundunge, kanune kola teko paa mindili nongo pereko molonge.”[aa] ⸤nirimu.⸥
51 ⸤Ungu ikoma topa pora sipelie Yesusini lombili andolime walsipe pilipelie nimbendo:⸥
52 Yuni enondo nimbendo: “Aku liemo Pulu Yemonga ungu manemanga pulume pilku mane silimele yemane[bb] Pulu Yemo ye nomi kingimu molopa yemboma nokolemomonga ungume mane silimolo kinie pilku liku molemele kanu yema eno isipe: Ulke pulu ye tene yunge mele peanga kande kande nosilimomanga mele kondema kinie mele oume kinie pea wendo limo.” nirimu.
53 Yesusini aku ungu ikoma topa pora sipelie kanu koleamo mundupe siye kolopa yu purumu.
54 Mundupe siye kolopa pupelie yunge pulu kolea ⸤Nasarete⸥ ombalie Juda yemboma maku toko Pulu Yemonga ungumu pilieringi ulkena suku pupe yemboma mane sirimu kinie pilkulie eno suru ningu mini-wale mundukulie ningendo: “I yemo yunge pilipe konginjelimu kinie yunge ulu tondolo telemomanga tondolomo kinie yu tena lsimuye? 55 Yu ulkema takorumu yemonga[dd] malo moloye? Maria yunge anumu naa molemoye? Jemisi keme, Josepo keme, Saimono keme, Judasi keme, yunge angenupili moloye?[~31~] 56 Yunge kemulupili kinie pali olio kinie pea naa molemoloye? ⸤Yu paa sike aku yemo molemomo⸥.. Aku liemo yunge pilipe konginjelimu kinie yunge ulu tondolo telemomanga tondolomo kinie yu tena lsimuye?” niringi. 57 ⸤Aku siku ungume ningu⸥ yu ungu nimbe ulume tepa molorumu mele kanoko keri kanoko yu-kinie paa konopu keri panjeringi.
58 Kanu kinie yu ⸤ungu nimbe ulume tepa yu yuyu molorumu mele ‘Sike.’ ningu⸥ tondolo munduku naa pilieringimunge yu kanu koleana ulu tondolo awisili naa terimu, koltalo mindi terimu.
<- MATEYU 12MATEYU 14 ->†^ Mako 4:3-9,13-20, LLuku 8:5-8,11-15.
c ungu pulu te inie anjokondo 13:34-35. 13:10-15 Mako 4:10-11,25,12, LLuku 8:9-10a,18,10b, 13:16-17 LLuku 10:23-24. d bokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”. e inie yakondo 11:25. f Ya ungumunge pulumu torumulu. Yesusini “Melema nosilimo yembomo olandopa mele awisili simbe nosimbe.” nirimu nalo we sike melemando naa nirimu. Ungu pulu te inie nondopa 13:13-16. Ungu te inie anjokondo 25:29. g Ungu-Manema 29:4, Jeremaya 5:21, Isikiele 12:2. h Aisaya 6:9-10. i bokumunge alsena anjokondo “35. profet”. j bokumunge alsena anjokondo “42. Seten 42.4.”. k Yembo kamakomanga ungu mare inie yakondo 6:24, Mako 10:23-25, Ou Timoti 6:3-10. l Era “danele” nili akumu orumu mele kinie rasi-witi orumu mele kinie telu sipemo. Rasi-witi kamu mongo tomba torumu kinie yu lupe, era lupe, ningu kanoringi. m ya 13:40-42, inie anjokondo 15:13. n LLuku 13:20-21. Masetete umbumunge ungu te inie anjokondo 17:20, LLuku 17:6. Unjo Masetete kanumu unjo wambú molo unjo baní melenje. Masetete unjo akumunge olakondo et pit molo tu ap mita mele angilimo. Mongoma langine panjiku nongendo poniena panjeringi. o Mako 4:30-32, LLuku 13:18-19; p akuselonga ungu pulumu telumu. Ou yunge yemboma paa koltalo moloringi nalo pe walse yunge yembo awisili ongo molonge, akumundu nirimu. q bokumunge alsena anjokondo “49. yis”. r Mako 4:33-34. Ungu pulu te inie yakondo 13:13-17. s Konana 78:2. t bokumunge alsena anjokondo “32.3. Pikinini Bilong Man”. u bokumunge alsena anjokondo “42. Seten 42.4.”. v Setene kanumu. Bokumunge alsena anjokondo “9. devil”. w inie anjokondo 15:13. x inie nondopa 13:50, yakondo 8:12, anjokondo 24:51. y kinie 13:45-46 Ungu z -selonga ungu pulumu telumu. Elonga ungu pulumu isipe: Sumele ombele kinie siripelu pélle kinie nirimu aku meleselo olio Pulu Yemo kinie tapu topo molomolo ulu pulumu. Kanu ulu pulumu limolondo kamele akopo olionga nosilimolo melema mundupu siye kolopo ‘aku ulu pulumu paa liengi.’ nimbe nirimu. aa inie yakondo nondopa 13:42*. bb bokumunge alsena anjokondo “41. saveman”. cc Mako 6:1-6, LLuku 4:16-31. dd ungu pulu te Mako 6:3*. ~31~ Jono 6:42. ~32~ bokumunge alsena anjokondo “35. profet”.