E Lukašći Bahtali Nevimata Akaja Bahtali nevimata ramosarda o manuš savesko alav sas Luka, vo sas doktori, misionari savo putuilas e apostole Pavlesa (dik Kol 4,14; Flm 24; 2. Tim 4,11) thaj nas Židovo. Akaja knjiga opisujil e Isusesko bijandipe, trajo, sikaipe, čudurja, lesko smrto po trušul, vaskrsenje andar e mule thaj vi o vaznesenje po nebo. Jek katar e glavne tema akale Bahtale nevimako si kaj o Isus pherel e obećanja savo dijas o Del e Izraelešće ando Purano zaveto ali isto kaj e Bahtali nevimata naj samo pale Židovurja već vi pale okola save naj Židovurja. Ande akaja Bahtali nevimata o Isus sikavelas e but e teme, uključujući vi e molitva, e Sveto Duho, bah, zahvalnost thaj e love. Akaja knjiga isto gajda sikavel sar o Isus sastarelas thaj jartolas e bezeha e bute manušenđe, uključujući vi okolen save sas zurale nasvale ili opsednime e benđenca, čoren, bezehalen, odbacime manušen thaj e bute manušnjen. O Luka akava ramosarda, verovatno varekaj katar 65. brš posle o Hristo.
1O Luka ramol lil e Teofilešće pale e Isusesko trajo1 Poštuime Teofile, ramov tuće zbog godova kaj but džene line te ramon okola događajurja save o Del obećisarda majsigo prekal e prorokurja, a save dogodisajle maškar amende. 2 Von godova ramosardine prema okova so majanglal phendine e očevicurja[~1~] thaj sluge e Alavešće. 3 Zato vi me odlučisardem Teofile, te ramov tuće sa po redo, pošto pomno sa katar o početko istražisardem, 4 gajda aveja sigurno kaj si okova sikavipe savo primisardan pouzdano.
O anđeo navestisarel kaj bijandola o Jovano savo bolelas5 Ande vrjama kana vladilas o Judejsko caro o Irod, sas varesavo rašaj savo akhardolas Zaharije andar e Avijasko[~2~] rašajesko redo. A lešći romnji sas isto andar e Aronosko pleme.[~3~] Lako alav sas Jelisaveta. 6 A liduj sas pravedne anglo Del, thaj trainas sa po zakono thaj pe okova so sas odredime anglo Gospod, bi manako. 7 A naslen čhavra, kaj e Jelisaveta našti ačhelas khamni, a liduj već phurile.
8 Jek đes kana o Zaharija služilas e Devlešće ando Hramo kaj po dužnost avilo o redo kana lešći grupa rašaja trubunas te služin, 9 prema e rašajengo običaj odabirisardine les gajda kaj čhudine e kocka te del ando Svetište e Gospodesko te kadil.[~4~] 10 Pale vrjama kana kadilaspe ando Hramo, sa o them sas avri thaj molinaspe.
11 A e Zaharijašće sikadilo o anđeo e Gospodesko savo ačhelas pe desno rig e žrtvenikosko katar savo kadilaspe. 12 Kana dikhla les o Zaharije, zurale darajlo.
13 A o anđeo phendas lešće: “Na dara, Zaharija! Kaj si ašundi ćiri molitva: e romnji ćiri e Jelisaveta bijanela tuće čhave thaj tu dele alav Jovan. 14 Zbog leste aveja bahtalo thaj radosno thaj e buten raduila lesko bijandipe. 15 Kaj avela baro anglo Gospod. Či pijela mol niti pimo savo matarel. Pherdola e Sveto Duhosa još ando đi pire dejako. 16 Vo boldela e but Izraelconen e Gospodešće lenđe Devlešće. 17 Džala anglo Gospod sago glasniko pherdo duho thaj sila, sago o proroko Ilija. Pomirila e daden lenđe čhavenca a e nepokorne umurja boldela gajda te prihvatin o razumnost okolengo save si pravedne. Pripremila e theme pale e vrjama kana o Gospod avela.”
18 A o Zaharija phendas e anđelošće: “Sar me džanava kaj godova avela čače? Kaj sem me purano thaj e romnji mungri dija ande pire purane brš.”
19 A o anđeo phendas lešće: “Me sem o anđeo Gavrilo, savo ačhav anglo Del[~5~] te služiv thaj bičhaldo sem te ćerav svato tuva thaj te javiv tuće akaja bahtali nevimata. 20 A akana andar godova kaj či paćajan zanemija thaj naštik ćereja svato džiko đes dok či avel e vrjama pale godova thaj mungre alava či pherdonpe.”
21 A o them ažućarelas avri e Zaharija thaj začudisajle so gaći zadržisajlo ando svetište e Hramosko. 22 A kana napokon inljisto, naštik ćerelas svato, nego e znakonenca probisardas te phenel lenđe so sas ando Hramo thaj von haćardine kaj sas les viđenje ando svetište e Hramosko.
23 Thaj kana završisajle e đesa lešće službaće ando Hramo o Zaharije đelotar ćhere. 24 A posle godola đesa, lešći romnji e Jelisaveta ačili khamni thaj pandž čhon či inkljelas avri andar piro ćher[~6~] thaj motholas: 25 “O Gospod milostivo dikhlas pe mande kaj fuljardas mandar o ladžavo anglo them.”[~7~]
O anđeo navestisarel kaj bijandola o Isus Hristo26 Kana e Jelisaveta sas khamni šov čhon, o Del bičhaldas e anđele Gavrilo ando cikno galilejsko gav savo akhardolas Nazaret, 27 ke Marija savi sas još čhej thaj sas mangli palo manuš, savo akhardolas Josif, savo sas potomko e carosko Davidosko. 28 Kana o anđeo dijas late andre phendas laće: “Raduisar tut,[~8~] kaj o Del si pherdo milosti prema tute! O Gospod si tusa.”
29 Pe godola alava e Marija uznemirisajli thaj počnisarda te gndil so značisarel godova pozdrav. 30 A o anđeo phendas laće: “Na dara Marija! Kaj o Del iskažisardas tuće piri ljubav.”[~9~] 31 Ake ačheja khamni thaj bijaneja čhave saves deja alav Isus. 32 Vo avela baro thaj akhardola Čhavo e Majbare Devlesko thaj o Gospod Del dela les autoriteto te vladil sago o caro David savo sas lesko prapapo. 33 Vo vladila e Jakovešće plemenova džiko veko thaj lešće carstvošće či avela krajo.
34 A e Marija phendas e anđelošće: “Sar godova avela kana sem još čhej?”
35 A o anđeo phendas laće: “O Sveto Duho fuljela pe tute thaj e sila e Majbare Devlešći avela pe tute thaj zasenila tut. Zato vi okova savo bijandola avela sveto thaj akhardola o Čhavo e Devlesko. 36 Ake vi ćiri bibi e Jelisaveta, ačhili khamni ande piri purani vrjama thaj avela lat čhavo. Okoja isto manušnji pale savi phenenas kaj naštik avel lat čhavra, već si šov čhon khamni. 37 Kaj, e Devlešće khanči naj nemoguće!”
38 A e Marija phendas lešće: “Ake, sluškinja sem e Gospodešći, neka avel manđe pe ćire alava.” Thaj o anđeo đelotar latar.
E Jelisaveta pindžardas kaj o čhavro ande Marijako đi si o Mesija39 Varesave đesa majposle e Marija siđardas ande gorsko krajo e Judejako. 40 Kana aresli okote dija ande Zaharijasko ćher thaj pozdravisajli e Jelisavetava. 41 Kana e Jelisaveta ašunda e Marijako pozdrav, o čhavro huklo ando lako đi, a e Jelisaveta pherdili e Sveto Duhosa. 42 Pale godova e bahtatar čhutas muj e bare glasosa: “Maj blagoslovime san tu, Marijo, katar sa e manušnja thaj blagoslovime o čhavro ande ćiro đi. 43 Savi čast si man, te tu e dej mungre Gospodešći aves mande! 44 Kaj ake čim o pozdrav ćiro avilo džike mungre kan, e bahtatar o čhavro huklas ande mungro đi. 45 Blago tuće kaj paćajan kaj pherdola okova so phendas tuće o Gospod!”
E Marija slavil e Devle46 E Marija askal phenda:
“Barjarel e duša mungri e Gospode! 47 Thaj raduilpe o duho mungro e Devlešće mungre Spasitelješće. 48 Kaj milostivo dikhla pe mande pe piri ponizno sluškinja, katar akana sa e manuša akharena man blagoslovime. 49 Kaj o silno Del, savesko si alav sveto, ćerdas manđe baro lačhipe. 50 Kaj o Del si milostivo; e milost lešći si katar e čang džike čang okolenđe save daran lestar. 51 Pire moćno vastesa ćerel silne dela thaj odbacisardas pestar okolen save si barikane ande pire ile. 52 Čhudas tele katar o prestolje e vladaren, a vazdas e poniznonen. 53 E bokhalen čaljarda e lačhipeja, a e barvalen mukla čuče vastenca. 54 Huklo ando pomoć pire slugenđe e Izraelconenđe thaj či bistardas te avel milostivo[~10~] 55 sago kaj obećisardas amare prapaponenđe, e Avramešće thaj lešće potomkonenđe dži ko veko.”56 A e Marija ačhili ke Jelisaveta varekaj katar trin čhon thaj askal boldape ćhere.
Bijandilo o Jovano savo bolelas57 A e Jelisavetaće avili e vrjama te bijanel thaj bijanda čhaves. 58 Kana ašundine laće komšije thaj laći familija kaj o Gospod sas gajda lačho thaj milostivo prema late, raduisajle zajedno lasa. 59 A kana e čhavres sas ohto đes o them ćidape po obred te obrezin e čhavre. Thaj line te den les alav Zaharija, sago kaj bučhol lesko dad. 60 Ali e Jelisaveta phendas: “Na! Lesko alava avela Jovan!”
61 A von phendine laće: “Pa khonik ande ćiri familija či bučhol gajda.” 62 Zato e znakonenca phučline e čhavrešće dades sar vo kamel te del alav e čhavres. 63 O Zaharija manglas e pločica pe savi šaj te ramol thaj ramosardas: “Jovan si lesko alav.” Thaj savora začudisajle. 64 Thaj odma o Del putardas lesko muj thaj oslobodisardas lešći čhib thaj o Zaharija počnisardas te ćerel svato thaj te slavil e Devle.
65 A e Devlešći dar lija sa lenđe komšijen po gorsko krajo e judejako thaj ćerelas pes svato pale akala događaja. 66 Thaj savora save ašundine pale akala događaja, gndinas thaj phučenas pes ande peste: “So avela katar akava čhavro? Čačes si o vas e Gospodesko pe leste.”[~11~]
E Zaharijasko proročanstvo67 O Zaharije, o dad e čhavresko, pherdilo e Sveto Duhosa, thaj prorokuisardas alavenca:
68 “Blagoslovime o Gospod o Del e Izraelosko kaj avilo thaj izbavisarda pire theme! 69 Vazdas amenđe silno spasitelje[~12~] andar o potomstvo pire slugasko e Davidesko,[~13~] 70 sago kaj dumut obećisardas po muj pire svete prorokonengo 71 kaj izbavila men katar amare dušmaja thaj andar e vas[~14~] savorenđe save mrzin men. 72 Sas milostivo amare pradadenđe thaj ispunisardas piro sveto savezo, 73 e solah savi dija e Avramešće amare pra dadešće. 74 Izbavisarda amen andar amare dušmajenđe vas, te šaj služisaras lešće bi darako, 75 ando svetost thaj ande pravda angle leste dokle god sam džude. 76 A tu, Jovane čhaveja mungreja, akhardoja proroko e Majbare Devlesko kaj džaja anglo Gospod te lačhares lesko drom. 77 Sikaveja e Devlešće theme sar te pindžaren o spasenje kroz o jartipe lenđe bezehendar. 78 Zbog e bari milost amare Devlešći, osvanila[~15~] amenđe andar e visine e nevi detharin 79 te anel svetlo[~16~] okolenđe save train ando tunjariko thaj ande dar katar o smrto thaj te upravisares amare korakurja po drom e mirosko.”[~17~]80 A o čhavro Jovano barjolas thaj zuravolas ando duho. Kana barjilo, trailas ande pustinja sa dok či započnisardas e javno služba angle Izraelcurja.
Luka 2 ->
*1,2
Očevicurja sas okola save sas e Isuseja katar o početko lešće službako thaj dićhenas sa e događajurja.
†1,5
“savo si o potomko e Avijesko.” O Avija sas pra papo akale grupaće rašajenđe thaj savora von sas e Aronešće potomkurja, savos sas prvo e Izraelconengo rašaj.
‡1,5
Akava značil kaj sas voj andar e isto linija e rašajenđi sago vi o Zaharije: “Lešći romnji sas isto andar e Aronosko plemeno.” “O Zaharije thaj lešći romnji e Jelisaveta sas liduj potomkurja e Aronešće.”
§1,9
E rašaja trubuine te den jag mirišljavo tamnjano sago prinos e Devlešće svako detharin thaj svako talerjat po posebno oltari andre ando Hramo.
*1,19
savo ačhav anglo Del Ando original ramol: “savo ačhel anglo Del.” Akava si phendo sago ukor e Zaharijašće. Prisutnost e Gavrijelešći, savo avel direktno katar o Del, trubujasas te avel dovoljno dokazo e Zaharijašće.
†1,24
Kana nakhlo pandž čhon sar sas khamni avela očigledno savorenđe kaj si khamni. Askal o them či mardinesas muj katar e Jelisaveta sago kaj si voj još nerotkinja.
‡1,25
Akava phenelas pe palo ladžavo savo inđarelas kaj nas lat čhavra.
§1,28
Raduisar tut Akava šaj prevodilpe sago “Zdravo!”
*1,30
Ando original ramol: “arakhline milost ko Del”. Idijomo “arakhlas milost” značil pozitivno prihvatime varekastar: “O Del odlučisardas te del tut piri milost”, ili “O Del sikavel piri ljubav”
†1,54
O Del naštik te bistrel. Kana ramol kaj o Del “delpes gođi ili či bistrel”, godova si idijomo savo značil kaj o Del deluil po temelji okolesko so majsigo obećisardas. Akava phenel pale Devlesko obećanje e Avramešće: “kaj obećisardas amare prapaponenđe kaj avela milosrdno.”
‡1,66
o vas e Gospodesko pe leste Izraz “o vas e Gospodesko” odnosilpes pe Gospodesko moć. “E Gospodesko moć sas lesa” ili “o Gospod ćerelas moćno ande leste”.
§1,69
silno spasitelje Ando original ramol: “šng spasenja pale amende”. E šng e životinjaći sas simboli pale lako moć te branilpes. Palo Mesija phenelpes sago kaj si vo šng saves si moć te spasilamen.
*1,69
andar o potomstvo pire slugasko e Davidesko si doslovno “ando ćher lešće slugasko e Davidesko”. E Davidesko “ćher” Akate prestavisarel lešće familija, majtačno, lešće potomkonen: “ande familija lešće slugošći e Davidešći” ili “savo si potomko savo si potomko lešće slugasko e Davidesko”.
†1,71
e vas prestavil pale e moć savi e bilačhe manuša koristin protiv e Devlesko them.
‡1,78
osvanila Svetlo si često metafora palo čačipe. Akate phenelpes palo duhovno čačipe savi o Spasitelj dela sago kaj si o izlasko e (khamesko) savo rasvetlisarel e phuv. Dik Mal 4,2.
§1,79
anel svetlo Svetlo si često sikado sago metafora palo čačipe. Akate phenelpes pale duhovno čačipe savo o Spasitelj dela sago kaj inkljel o kham savo rasvetlil e phuv. Dik Mal 4,2.
*1,79
drom e mirosko si metafora palo način e trajosko savo anel dži ke godova te e manušes avel miro e Devlesa: “trais mirno trajo” ili “te phires e dromesa savo inđarel dži ko miro”.
1 Poštuime Teofile, ramov tuće zbog godova kaj but džene line te ramon okola događajurja save o Del obećisarda majsigo prekal e prorokurja, a save dogodisajle maškar amende. 2 Von godova ramosardine prema okova so majanglal phendine e očevicurja[~1~] thaj sluge e Alavešće. 3 Zato vi me odlučisardem Teofile, te ramov tuće sa po redo, pošto pomno sa katar o početko istražisardem, 4 gajda aveja sigurno kaj si okova sikavipe savo primisardan pouzdano.
5 Ande vrjama kana vladilas o Judejsko caro o Irod, sas varesavo rašaj savo akhardolas Zaharije andar e Avijasko[~2~] rašajesko redo. A lešći romnji sas isto andar e Aronosko pleme.[~3~] Lako alav sas Jelisaveta. 6 A liduj sas pravedne anglo Del, thaj trainas sa po zakono thaj pe okova so sas odredime anglo Gospod, bi manako. 7 A naslen čhavra, kaj e Jelisaveta našti ačhelas khamni, a liduj već phurile.
8 Jek đes kana o Zaharija služilas e Devlešće ando Hramo kaj po dužnost avilo o redo kana lešći grupa rašaja trubunas te služin, 9 prema e rašajengo običaj odabirisardine les gajda kaj čhudine e kocka te del ando Svetište e Gospodesko te kadil.[~4~] 10 Pale vrjama kana kadilaspe ando Hramo, sa o them sas avri thaj molinaspe.
11 A e Zaharijašće sikadilo o anđeo e Gospodesko savo ačhelas pe desno rig e žrtvenikosko katar savo kadilaspe. 12 Kana dikhla les o Zaharije, zurale darajlo.
13 A o anđeo phendas lešće: “Na dara, Zaharija! Kaj si ašundi ćiri molitva: e romnji ćiri e Jelisaveta bijanela tuće čhave thaj tu dele alav Jovan. 14 Zbog leste aveja bahtalo thaj radosno thaj e buten raduila lesko bijandipe. 15 Kaj avela baro anglo Gospod. Či pijela mol niti pimo savo matarel. Pherdola e Sveto Duhosa još ando đi pire dejako. 16 Vo boldela e but Izraelconen e Gospodešće lenđe Devlešće. 17 Džala anglo Gospod sago glasniko pherdo duho thaj sila, sago o proroko Ilija. Pomirila e daden lenđe čhavenca a e nepokorne umurja boldela gajda te prihvatin o razumnost okolengo save si pravedne. Pripremila e theme pale e vrjama kana o Gospod avela.”
18 A o Zaharija phendas e anđelošće: “Sar me džanava kaj godova avela čače? Kaj sem me purano thaj e romnji mungri dija ande pire purane brš.”
19 A o anđeo phendas lešće: “Me sem o anđeo Gavrilo, savo ačhav anglo Del[~5~] te služiv thaj bičhaldo sem te ćerav svato tuva thaj te javiv tuće akaja bahtali nevimata. 20 A akana andar godova kaj či paćajan zanemija thaj naštik ćereja svato džiko đes dok či avel e vrjama pale godova thaj mungre alava či pherdonpe.”
21 A o them ažućarelas avri e Zaharija thaj začudisajle so gaći zadržisajlo ando svetište e Hramosko. 22 A kana napokon inljisto, naštik ćerelas svato, nego e znakonenca probisardas te phenel lenđe so sas ando Hramo thaj von haćardine kaj sas les viđenje ando svetište e Hramosko.
23 Thaj kana završisajle e đesa lešće službaće ando Hramo o Zaharije đelotar ćhere. 24 A posle godola đesa, lešći romnji e Jelisaveta ačili khamni thaj pandž čhon či inkljelas avri andar piro ćher[~6~] thaj motholas: 25 “O Gospod milostivo dikhlas pe mande kaj fuljardas mandar o ladžavo anglo them.”[~7~]
26 Kana e Jelisaveta sas khamni šov čhon, o Del bičhaldas e anđele Gavrilo ando cikno galilejsko gav savo akhardolas Nazaret, 27 ke Marija savi sas još čhej thaj sas mangli palo manuš, savo akhardolas Josif, savo sas potomko e carosko Davidosko. 28 Kana o anđeo dijas late andre phendas laće: “Raduisar tut,[~8~] kaj o Del si pherdo milosti prema tute! O Gospod si tusa.”
29 Pe godola alava e Marija uznemirisajli thaj počnisarda te gndil so značisarel godova pozdrav. 30 A o anđeo phendas laće: “Na dara Marija! Kaj o Del iskažisardas tuće piri ljubav.”[~9~] 31 Ake ačheja khamni thaj bijaneja čhave saves deja alav Isus. 32 Vo avela baro thaj akhardola Čhavo e Majbare Devlesko thaj o Gospod Del dela les autoriteto te vladil sago o caro David savo sas lesko prapapo. 33 Vo vladila e Jakovešće plemenova džiko veko thaj lešće carstvošće či avela krajo.
34 A e Marija phendas e anđelošće: “Sar godova avela kana sem još čhej?”
35 A o anđeo phendas laće: “O Sveto Duho fuljela pe tute thaj e sila e Majbare Devlešći avela pe tute thaj zasenila tut. Zato vi okova savo bijandola avela sveto thaj akhardola o Čhavo e Devlesko. 36 Ake vi ćiri bibi e Jelisaveta, ačhili khamni ande piri purani vrjama thaj avela lat čhavo. Okoja isto manušnji pale savi phenenas kaj naštik avel lat čhavra, već si šov čhon khamni. 37 Kaj, e Devlešće khanči naj nemoguće!”
38 A e Marija phendas lešće: “Ake, sluškinja sem e Gospodešći, neka avel manđe pe ćire alava.” Thaj o anđeo đelotar latar.
39 Varesave đesa majposle e Marija siđardas ande gorsko krajo e Judejako. 40 Kana aresli okote dija ande Zaharijasko ćher thaj pozdravisajli e Jelisavetava. 41 Kana e Jelisaveta ašunda e Marijako pozdrav, o čhavro huklo ando lako đi, a e Jelisaveta pherdili e Sveto Duhosa. 42 Pale godova e bahtatar čhutas muj e bare glasosa: “Maj blagoslovime san tu, Marijo, katar sa e manušnja thaj blagoslovime o čhavro ande ćiro đi. 43 Savi čast si man, te tu e dej mungre Gospodešći aves mande! 44 Kaj ake čim o pozdrav ćiro avilo džike mungre kan, e bahtatar o čhavro huklas ande mungro đi. 45 Blago tuće kaj paćajan kaj pherdola okova so phendas tuće o Gospod!”
46 E Marija askal phenda:
56 A e Marija ačhili ke Jelisaveta varekaj katar trin čhon thaj askal boldape ćhere.
57 A e Jelisavetaće avili e vrjama te bijanel thaj bijanda čhaves. 58 Kana ašundine laće komšije thaj laći familija kaj o Gospod sas gajda lačho thaj milostivo prema late, raduisajle zajedno lasa. 59 A kana e čhavres sas ohto đes o them ćidape po obred te obrezin e čhavre. Thaj line te den les alav Zaharija, sago kaj bučhol lesko dad. 60 Ali e Jelisaveta phendas: “Na! Lesko alava avela Jovan!”
61 A von phendine laće: “Pa khonik ande ćiri familija či bučhol gajda.” 62 Zato e znakonenca phučline e čhavrešće dades sar vo kamel te del alav e čhavres. 63 O Zaharija manglas e pločica pe savi šaj te ramol thaj ramosardas: “Jovan si lesko alav.” Thaj savora začudisajle. 64 Thaj odma o Del putardas lesko muj thaj oslobodisardas lešći čhib thaj o Zaharija počnisardas te ćerel svato thaj te slavil e Devle.
65 A e Devlešći dar lija sa lenđe komšijen po gorsko krajo e judejako thaj ćerelas pes svato pale akala događaja. 66 Thaj savora save ašundine pale akala događaja, gndinas thaj phučenas pes ande peste: “So avela katar akava čhavro? Čačes si o vas e Gospodesko pe leste.”[~11~]
67 O Zaharije, o dad e čhavresko, pherdilo e Sveto Duhosa, thaj prorokuisardas alavenca:
80 A o čhavro Jovano barjolas thaj zuravolas ando duho. Kana barjilo, trailas ande pustinja sa dok či započnisardas e javno služba angle Izraelcurja.
Luka 2 ->*1,2 Očevicurja sas okola save sas e Isuseja katar o početko lešće službako thaj dićhenas sa e događajurja.
†1,5 “savo si o potomko e Avijesko.” O Avija sas pra papo akale grupaće rašajenđe thaj savora von sas e Aronešće potomkurja, savos sas prvo e Izraelconengo rašaj.
‡1,5 Akava značil kaj sas voj andar e isto linija e rašajenđi sago vi o Zaharije: “Lešći romnji sas isto andar e Aronosko plemeno.” “O Zaharije thaj lešći romnji e Jelisaveta sas liduj potomkurja e Aronešće.”
§1,9 E rašaja trubuine te den jag mirišljavo tamnjano sago prinos e Devlešće svako detharin thaj svako talerjat po posebno oltari andre ando Hramo.
*1,19 savo ačhav anglo Del Ando original ramol: “savo ačhel anglo Del.” Akava si phendo sago ukor e Zaharijašće. Prisutnost e Gavrijelešći, savo avel direktno katar o Del, trubujasas te avel dovoljno dokazo e Zaharijašće.
†1,24 Kana nakhlo pandž čhon sar sas khamni avela očigledno savorenđe kaj si khamni. Askal o them či mardinesas muj katar e Jelisaveta sago kaj si voj još nerotkinja.
‡1,25 Akava phenelas pe palo ladžavo savo inđarelas kaj nas lat čhavra.
§1,28 Raduisar tut Akava šaj prevodilpe sago “Zdravo!”
*1,30 Ando original ramol: “arakhline milost ko Del”. Idijomo “arakhlas milost” značil pozitivno prihvatime varekastar: “O Del odlučisardas te del tut piri milost”, ili “O Del sikavel piri ljubav”
†1,54 O Del naštik te bistrel. Kana ramol kaj o Del “delpes gođi ili či bistrel”, godova si idijomo savo značil kaj o Del deluil po temelji okolesko so majsigo obećisardas. Akava phenel pale Devlesko obećanje e Avramešće: “kaj obećisardas amare prapaponenđe kaj avela milosrdno.”
‡1,66 o vas e Gospodesko pe leste Izraz “o vas e Gospodesko” odnosilpes pe Gospodesko moć. “E Gospodesko moć sas lesa” ili “o Gospod ćerelas moćno ande leste”.
§1,69 silno spasitelje Ando original ramol: “šng spasenja pale amende”. E šng e životinjaći sas simboli pale lako moć te branilpes. Palo Mesija phenelpes sago kaj si vo šng saves si moć te spasilamen.
*1,69 andar o potomstvo pire slugasko e Davidesko si doslovno “ando ćher lešće slugasko e Davidesko”. E Davidesko “ćher” Akate prestavisarel lešće familija, majtačno, lešće potomkonen: “ande familija lešće slugošći e Davidešći” ili “savo si potomko savo si potomko lešće slugasko e Davidesko”.
†1,71 e vas prestavil pale e moć savi e bilačhe manuša koristin protiv e Devlesko them.
‡1,78 osvanila Svetlo si često metafora palo čačipe. Akate phenelpes palo duhovno čačipe savi o Spasitelj dela sago kaj si o izlasko e (khamesko) savo rasvetlisarel e phuv. Dik Mal 4,2.
§1,79 anel svetlo Svetlo si često sikado sago metafora palo čačipe. Akate phenelpes pale duhovno čačipe savo o Spasitelj dela sago kaj inkljel o kham savo rasvetlil e phuv. Dik Mal 4,2.
*1,79 drom e mirosko si metafora palo način e trajosko savo anel dži ke godova te e manušes avel miro e Devlesa: “trais mirno trajo” ili “te phires e dromesa savo inđarel dži ko miro”.