1 Y ri Jesús, y ri ye rudiscípulos y ri nic'aj chic winek ri ye benak quiq'ui, xa juba' chic c'a nrajo' chi ma ye'apon pa tinamit Jerusalem, ruma xa can pa tinamit Betfagé chic yec'o wi, tinamit ri c'o chunakajal ri juyu' Olivos.[a] Y xpe c'a ri Jesús xerutek c'a el ye ca'i' rudiscípulos.[b] 2 Riya' xubij c'a el chique: Quixbiyin apo chupan la jun aldea la nitzu' apo chila', y can xu (xe) wi xquixoc apo, xtiwil jun ti alaj bur ri ximil ca chiri' riq'ui ri rute'. Tiquira' c'a pe ri te'ej y que'ic'ama' pe chi ye ca'i' chuwe. 3 Y wi c'o c'a jun xtibin pe chiwe chi achique ruma yixtajin ye'iquir, tibij c'a ca chare: Nic'atzin chare ri Ajaf,[c] y xa chanin xque'orutzolij ca, quixcha' ca, xe'uche'ex el ruma ri Jesús.
4 Ronojel re' nibanatej ruma queri' tz'iban ca ruma ri jun profeta ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca. Ri rutz'iban c'a ca riya', nubij:
10 Yac'a tek ri Jesús ntoc apo ri pa tinamit Jerusalem,[k] xepe c'a ri winek xquimol apo qui' chanin chutz'etic ri Jesús. Y ri winek ri' niquibila' c'a: ¿Achique c'a chi achi re'? yecha'.
11 Y yec'o c'a nic'aj chic ri xebin: Re' yare' ri Jesús, ri profeta[l] ri nik'alajsan ri ruch'abel ri Dios ri nipe pa tinamit Nazaret; tinamit ri c'o pa rucuenta ri Galilea, yecha'.
12 Y ri Jesús xoc c'a pa rachoch ri Dios[m] ri c'o pa tinamit Jerusalem. Y tek xerutz'et ri winek chi achi'el c'aybel quibanon chare rachoch ri Dios, xerokotaj c'a pe quinojel ri yetajin yec'ayin y ri yelok'onaj chiri'. Y ri aj q'uexoy tak puek xerutecmayila' ca ri quimesas,[n] y queri' chuka' xuben chique ri quich'acat ri yetajin yec'ayin palomax. 13 Ri Jesús xubij c'a chique ri winek ri': Chupan ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatal ca nubij chi ri wachoch, jay[o] riche (rixin) oración. Yac'a riyix xa achi'el jul quiche (quixin) alek'oma'[p] ibanon chare, xcha' ri Jesús chique.
14 Y tek ri Jesús c'o c'a pa rachoch[q] ri Dios, yec'o c'a winek ye moyi'[r] y yec'o chuka' ri ma yecowin ta yebiyin ruma chi ye cojo,[s] ri xe'apon riq'ui Riya', riche (rixin) chi yeruc'achojsaj el. Y Riya' can xeruc'achojsaj wi el.[t] 15 Yac'a ri principali' tak sacerdotes y ri ye aj tz'iba' xpe coyowal, ruma ri Jesús q'uiy milagros ri yerubanala', y ruma chuka' ri ac'ala' riq'ui c'a quichuk'a' niquibila' chiri' pa rachoch ri Dios: ¡Matiox chi xoka ralc'ual[u] ca ri David! yecha'. Y ya c'a ri' ri xyaco coyowal. 16 Xepe ri principali' tak sacerdotes y ri achi'a' aj tz'iba', xquibij c'a chare ri Jesús: ¿Nawac'axaj c'a ri yetajin chubixic ri ac'ala'? xecha'. Y xpe ri Jesús xubij chique ri achi'a' ri': Ja' (je), nwac'axaj. Y riyix, ¿la majun bey cami isiq'uin chupan ri ruch'abel ri Dios tek nubij:
18 Y nimak'a' ri ruca'n k'ij, tek ruchapon bey riche (rixin) chi nitzolin pa tinamit Jerusalem, ri Jesús xpe runumic.[x] 19 Y tek benak, Riya' xutz'et c'a juwi' che' ri higo rubi' tiquil chunakajal ri bey. Xbe c'a apo chuxe' chucanoxic ruwech, pero xa majun ruwech c'o ta, xa ruyon ruxak c'o. Yac'ari' tek ri Jesús xubij chare ri che': Majun bey chic c'a xcawachin ta. Y ri juwi' che' ri' can chanin xchaki'j ka. 20 Tek ri rudiscípulos ri Jesús xquitz'et chi chaki'j chic ri juwi' che' higo rubi',[y] xquibila' chiquiwech: ¿Achique c'a rubanic la' chi can chanin xchaki'j ka re juwi' che' re'? xecha'.
21 Xpe ri Jesús xubij c'a chique: Can kitzij nbij chiwe, chi wi riyix can nicukuba'[z] ic'u'x riq'ui ri Dios y ma nuben ta ca'i' ic'u'x, can xquixcowin c'a niben achi'el xinben riyin chare re jun higo re'. Y ma xu (xe) ta wi re' ri xquixcowin xtiben, xa can xquixcowin nibij chare re juyu' re' chi tel el wawe' y tik'ax chupan ri mar, y can quec'ari' ri xtibanatej. 22 Can ronojel wi c'a ri nic'utuj chare ri Dios, wi riyix can ninimaj chi nic'ul, can xtic'ul wi c'a.[aa]
23 Y tek ri Jesús c'o chic pa rachoch ri Dios y nuc'ut chic ri ruch'abel ri Dios chiquiwech ri winek, ri principali' tak sacerdotes y ri rijita'k tak achi'a' ri c'o quik'ij chiquicojol ri winek, xe'apon apo riq'ui ri Jesús y xquic'utuj c'a chare:[bb] ¿Achique chi k'atbel tzij[cc] c'o pan ak'a' riche (rixin) chi xe'awokotaj el ri winek ri yec'ayin re pa rachoch ri Dios? ¿Y achique chuka' xya'o ri k'atbel tzij ri' pan ak'a' chi ye'abanala' quere'? xecha' chare.
24 Xpe ri Jesús xubij c'a chique ri achi'a' ri': Riyin c'o c'a chuka' jun ri nwajo' nc'utuj chiwe, y wi riyix xtibij chuwe, riyin chuka' xtinbij c'a chiwe achique ri yayon pe k'atbel tzij pa nuk'a' chi yenbanala' quere'.[dd] 25 Y yac'ari' tek ri Jesús xuc'utuj c'a: ¿Ri Juan xtak pe ruma ri Dios riche (rixin) chi xeruben bautizar ri winek? ¿O xa ye ri winek xebin chare chi xuben queri'? xcha' ri Jesús. Y ri principali' tak sacerdotes y ri rijita'k tak achi'a' ri c'o quik'ij xquibila' c'a chiquiwech: ¿Achique c'a xtikabij chare wacami? xecha' ka. Ruma wi nikabij chi ri Juan ya ri Dios ri takayon pe, ri Jesús xa xtubij c'a chake chi achique c'a ruma tek ma xinimaj ta ri xubij. 26 Y wi nikabij chi xa winek xebin chare ri Juan chi xuben queri', c'o ruc'ayewal nuc'om pe chake riyoj, ruma ri winek xqueyacatej pe chikij. Ruma quinojel ri winek quetaman wi chi ri Juan can jun profeta[ee] ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios, xecha' c'a ka chiquiwech.
27 Y yac'ari' tek xquibij apo chare ri Jesús: Riyoj ma ketaman ta, xecha' apo. Y ri Jesús can yac'a chuka' ri' xubij chique ri achi'a' ri': Ruma c'a chi riyix ma xixcowin ta xibij chuwe, queri' c'a chuka' riyin ma xtinbij ta chiwe achique yayon k'atbel tzij pa nuk'a' chi yicowin yenbanala' quere', xcha' ri Jesús.
28 Yac'ari' tek ri Jesús xubij chic c'a chique ri achi'a' ri': ¿Achique nibij riyix chrij re xtinbij chiwe? C'o c'a jun achi yec'o ca'i' ruc'ajol. Y ri tata'aj ri' xapon c'a nabey riq'ui ri jun, y xubij chare: Wacami, jabana' juba' kasamaj, ri acuchi (achique) katicon wi ri uva, xcha' chare. 29 Xpe ri c'ajolaxel ri' xubij c'a chare ri rutata':[ff] Riyin ma yibe ta, xcha'. Pero xtzolin pe ruc'u'x[gg] ruma xuch'ob chi ma utz ta ri ch'abel ri xubij y xbe c'a pa samaj.[hh] 30 Y ri tata'aj xapon c'a chuka' riq'ui ri jun chic ruc'ajol, y xubij chare chi tibe pa samaj. Y ri c'ajolaxel ri' xubij chare ri rutata': Táta, yare' yibe, xcha'. Yac'a ri c'ajolaxel ri' xa ma xbe ta[ii] pa samaj. 31 Y c'ac'ari' ri Jesús xuc'utuj: ¿Achique chique ri ye ca'i' ri' ri xbano ri ruraybel ri rutata'? xcha'. Y ri achi'a' ri' xquibij c'a: Ri xbano ri ruraybel ri rutata' ya ri nabey, xecha'. Y ri Jesús xubij c'a chique: Can kitzij c'a nbij chiwe chi xa ye ri c'utuy tak alcawal y ri ixoki'[jj] ri ma utz ta c'aslen quic'uan, xa yeri' ri xque'oc nabey pa rajawaren ri Dios, que chiwech riyix, ruma riye' xtzolin pe quic'u'x. 32 Ri Juan ri Bautista[kk] tek xpe, riya' xuc'ut c'a jun chojmilaj bey chiwech,[ll] yac'a riyix xa ma xinimaj ta. Xaxu (xaxe wi) ri c'utuy tak alcawal[mm] y ri ixoki' ri ma utz ta quic'aslen, xaxu (xaxe) wi riye' ri xeniman. Yac'a riyix, astape' xitz'et ri' xa ma xtzolin ta pe ic'u'x riche (rixin) chi queri' xinimaj ta.
33 Y tiwac'axaj na pe' jun chic c'ambel tzij, xcha' ri Jesús chique ri winek: Xc'oje' c'a jun achi ri can tetata' chic, ri xutic c'a ruwech ri rulef riq'ui uva[nn] y xuben coral chrij ri rulef. Xuben chuka' achi'el jun ti pila pan ulef riche (rixin) chi niyitz' ri uva chupan, y xuben chuka' jun setesic tz'ak ri nej xujotoba' chicaj, y pa ruwi' ri' xc'oje' wi rachoch ri chajinel. C'ac'ari' xuya' ca pa kajic chique ca'i' oxi'[oo] mozos, y riya' xbe nej.[pp]
34 Y yac'a tek xapon ri ruk'ijul riche (rixin) chi nijunex ruwech ri uva, ri rajaf ri ulef xutek nabey jun rumozo, c'a juba' ri' xutek jun chic. Y queri' ye q'uiy mozos ri xerutek quiq'ui ri kajoy tak ulef chuc'ulic ri uva kajbel riche (rixin) ri ulef.[qq] 35 Xa yac'a ri achi'a' kajoy tak ulef, xa ma xequic'ul[rr] ta jabel ri mozos ri ye takon el ruma ri rajaf ri ulef. Jun xquich'ey, jun chic xquiq'uek chi abej[ss] y jun chic xquicamisaj. 36 Y ri rajaf ri ulef xerutakala' c'a nic'aj chic achi'a' ri ye rumozos. Sibilaj ye q'uiy chic c'a ri xerutek. Xa yac'a ri achi'a' kajoy tak ulef xa can queri' chuka' xquibanala' pe chique.
37 Y pa ruq'uisbel, xutek[tt] ri ruc'ajol ruma riya' xuch'ob ka: Ri achi'a' ri ye kajayon ri ulef can xqueniman wi c'a chare ri nuc'ajol tek xtiquitz'et chi can ya riya' ri napon quiq'ui, xcha'. 38 Yac'a ri achi'a' ri ye kajayon ri ulef, can xu (xe) wi xquitz'et chi ya ri ruc'ajol[uu] ri rajaf ri ulef ri xapon, xquibila' c'a chiquiwech: Yare' ri xtoc ca rajaf ronojel re ulef re kakajon. Wacami quixam pe, tikacamisaj[vv] riche (rixin) chi re ulef ntoc ca kiche (kixin) riyoj, xecha'. 39 Y can queri' wi c'a xquiben. Xquichop ri c'ajolaxel y c'ac'ari' xquelesaj c'a el chiri' chupan ri rulef y xquicamisaj.[ww]
40 Yac'ari' tek ri Jesús xubij: Tek xtipe ri rajaf ri ulef ri ticon ruwech riq'ui uva, ¿achique cami xtuben chique ri achi'a' kajoy tak ulef, nich'ob riyix? xcha' ri Jesús.
41 Y ri winek xquibij c'a: Ri rajaf ri ulef man c'a xtujoyowaj ta quiwech ri itzel tak achi'a' kajoy ulef y xquerucamisaj[xx] y c'ac'ari' ri rulef xtuya' chic ca pa kajic chique nic'aj chic[yy] achi'a' kajoy tak ulef, ri can xtiquiya' wi ri uva kajbel riche (rixin) ri ulef tek napon ri ruk'ijul, xecha'.
42 Xpe ri Jesús xubij c'a chique: ¿La can majun bey c'a isiq'uin ta ri jun tzij tz'ibatal ca chupan ri ruch'abel ri Dios? Ri tzij ri' nubij c'a:
45 Y tek ri principali' tak sacerdotes y ri achi'a' fariseos tek quic'axan chic ka ri c'ambel tak tzij ri xerutzijoj ri Jesús, can xk'ax c'a chiquiwech chi chiquij riye' xch'o wi ka. 46 Y yac'ari' tek riye' can ta c'o xcajo' chi xquichop ta el ri Jesús. Pero ma xquichop ta el ruma xa niquixibij qui' chiquiwech ri winek; ruma chiquiwech ri winek, ri Jesús can jun profeta[] ri nik'alajsan ri ruch'abel ri Dios, y nubij chuka' chique ri xquebanatej ri chiquiwech apo.
<- SAN MATEO 20SAN MATEO 22 ->-
a Zac. 14.4.
b Mr. 11.1; Lc. 19.29.
c Sal. 24.1.
d Is. 62.11.
e Zac. 9.9.
f Mr. 11.4.
g 2 R. 9.13.
h Lv. 23.40; Jn. 12.13.
i Mt. 22.42; Mr. 12.35-37; Lc. 18.38; Ro. 1.3.
j Sal. 118.26; Mt. 23.39.
k Mr. 11.15; Lc. 19.45.
l Jn. 6.14.
m Mal. 3.1, 2; Mr. 11.11.
n Jn. 2.13-15.
o Is. 56.7.
p Jer. 7.11; Mr. 11.17; Lc. 19.46.
q Hch. 3.1-10.
r Is. 35.5.
s Mt. 11.4, 5.
t Hch. 10.38.
u Is. 11.1; Mt. 22.42; Jn. 7.42.
v Sal. 8.2.
w Mr. 11.1-11; Jn. 11.18; 12.1-8.
x Mr. 11.12-14.
y Mr. 11.20, 21.
z Mt. 17.20; Mr. 11.23; Lc. 17.6; Stg. 1.6.
aa Mt. 7.7; Mr. 11.24; Lc. 11.9; Stg. 5.16.
bb Lc. 20.21.
cc Ex. 2.14; Hch. 4.7; 7.17.
dd Job 5.13.
ee Mt. 14.5; Mr. 6.20; Lc. 20.6; Jn. 5.35; 10.41, 42.
ff Lc. 15.18.
gg Is. 55.6, 7; Dn. 4.34-37; Mt. 3.2; Hch. 26.20.
hh Jon. 3.3.
ii Mt. 7.21-23; 15.8.
jj Lc. 7.37-50.
kk Mt. 3.1.
ll Is. 35.8; Jer. 6.16.
mm Lc. 3.12.
nn Sal. 80.8, 9; Cnt. 8.11; Is. 5.1; Jer. 2.21.
oo Lc. 20.9.
pp Mt. 25.14; Mr. 12.1.
qq Cnt. 8.11.
rr 2 Cr. 36.16.
ss 2 Cr. 24.21.
tt Jn. 3.16; He. 1.2.
uu Hch. 4.27.
vv Jn. 11.53.
ww Hch. 2.23.
xx Dt. 4.26.
yy Lc. 20.16.
zz Sal. 118.22; Is. 28.16; Mr. 12.10; Hch. 4.11.
Mt. 8.12.
Is. 8.14; Ro. 9.32, 33; 1 Co. 1.23.
Dn. 2.44; Zac. 12.3.
Lc. 7.16.